Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την θερμοαγώγιμη πάστα και τις ιδιότητές της. Γιατί είναι απαραίτητη σε κάθε υπολογιστή, πως λειτουργεί, πως εφαρμόζεται και άλλα πολλά σκοτεινά σημεία αυτού του περίεργου υλικού.
Οι περισσότεροι χρήστες όταν χτίζουν ένα υπολογιστή κάνουν μία απίστευτη βαθιά έρευνα για τον επεξεργαστή, την κάρτα γραφικών και τη μνήμη RAM και απλά προσπερνάνε την θερμοαγώγιμη πάστα ως κάτι αναγκαίο μεν, αλλά τυπικό. Ωστόσο, η θερμοαγώγιμη πάστα είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία του υπολογιστή σας. Χωρίς καλήw ποιότητας πάστα, ο υπολογιστής σας δεν θα παραμείνει ζωντανός για πολύ καιρό! Πάμε να δούμε το υλικό αυτό πιο επισταμένα. Το άρθρο αυτό απευθύνεται σε αρχάριους χρήστες, οπότε οι προχωρημένοι να μας συγχωρήσουν για την υπερβολική ανάλυση.
Τι είναι η θερμοαγώγιμη πάστα;
Η θερμοαγώγιμη πάστα είναι μια ουσία που εφαρμόζεται μεταξύ του επεξεργαστή και της ψύκτρας θερμότητας. Μπορείτε να την αγοράσετε σε μικρά σωληνάρια στα ηλεκτρονικά καταστήματα, που μερικές φορές συνοδεύονται από ένα μικρό εργαλείο που μοιάζει με μικρή σπάτουλα.
Ο ρόλος της θερμοαγώγιμης πάστας είναι να βοηθήσει στη μεταφορά της θερμότητας και να την απομακρύνει από την CPU προς την ψύκτρα. Στην συνέχεια η ψύκτρα αποβάλλει τη θερμότητα προς το περιβάλλον μέσω του αέρα (ή του νερού). Αυτή η διαδικασία κρατάει την CPU σε χαμηλές θερμοκρασίες, ειδικά όταν εκτελεί δύσκολες και υπερφορτωμένες εργασίες επεξεργασίας.
Όταν στήνετε με τα χέρια σας έναν υπολογιστή, μαζί με όλα τα βασικά υλικά (motherboard, cpu, ψύκτρα κλπ) θα χρειαστείτε και έναν σωληνάριο θερμοαγώγιμης πάστας ώστε στο τέλος να λειτουργήσει ομαλά ο υπολογιστής σας. Κάποιες ψύκτρες για CPU διαθέτουν την δική τους έτοιμη πάστα που έχει προ-εφαρμοστεί σε αυτήν, ώστε να μπορείτε να την εγκαταστήσετε άμεσα. Συνήθως αναγράφεται η ύπαρξη τους με τον όρο “stock thermal paste”. Άλλες πάλι όχι, οπότε θα χρειαστεί να βάλετε εσείς.
Πώς λειτουργεί η θερμοαγώγιμη πάστα;
Οι CPU παράγουν πολύ ζέστη, οπότε είναι σημαντικό να αποβάλουμε την θερμότητα αυτή όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δυστυχώς, ο σκέτος αέρας δεν κάνει και την καλύτερη μεταφορά της θερμότητας, οπότε πρέπει να υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερος αέρας μεταξύ της CPU και ψύκτρας. Η ψύκτρα κάθεται επάνω στην CPU και με κάποιο σύστημα σύσφιξης ασκείται συνεχή πίεση από την ψύκτρα προς την κεφαλή της CPU.
Αυτή η συνεχή επαφή των δύο υλικών δεν είναι τέλεια και συνήθως εγκλωβίζει μικροσκοπικούς θύλακες αέρα. Άλλωστε τόσο η επιφάνεια της CPU όσο και της ψύκτρας δεν είναι τέλειες και έχουν μικρές αυλακώσεις και κενά. Αν δεν σφραγιστούν σωστά, αυτά τα κενά επιτρέπουν την ύπαρξη αέρα μεταξύ του επεξεργαστή και της ψύκτρας, μειώνοντας την απόδοση στην μεταφοράς θερμότητας μεταξύ των δύο.
Το θέμα έρχεται να λύσει η θερμοαγώγιμη πάστα. Δεν είναι μόνο ότι είναι πολύ καλός αγωγός της θερμότητας, αλλά μπορεί να μπει σε αυτά τα μικρά κενά και αυλακώσεις στις επιφάνειες των δύο υλικών. Αυτό δημιουργεί μια αεροστεγή σφράγιση και αυξάνει το ρυθμό μεταφοράς της θερμότητας.
Η πάστα αυτή παραμένει για αρκετά χρόνια σε εύπλαστη μορφή. Όμως με την πάροδο του χρόνου στεγνώνει και σκληραίνει. Η ξηρότητα μειώνει την αποτελεσματικότητά της και αναγκάζει το CPU να αρχίσει να σιγοψήνεται. Αυτός είναι ο λόγος που οι ειδικοί προτείνουν την εκ νέου εφαρμογή της θερμοαγώγιμης πάστας ανά τακτά διαστήματα, για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση του υπολογιστή.
Χρειάζεστε την θερμοαγώγιμη πάστα?
Μπορεί μερικοί από εσάς να σκεφτούν ότι δεν είναι τόσο απαραίτητη. Φυσικά και ο υπολογιστής θα εκκινήσει χωρίς το υλικό αυτό, το πρόβλημα όμως είναι αν θα μείνει ζωντανός κατά την χρήση του!
Χωρίς την θερμοαγώγιμη πάστα, δεν θα υπάρχει η βέλτιστη μεταφορά θερμότητας μεταξύ της CPU και της ψύκτρας. Ως εκ τούτου, η CPU θα ζεσταίνεται πολύ γρήγορα, στο τέλος θα υπερθερμανθεί και πολύ σύντομα θα δείτε μπλε οθόνες και τυχαίους απότομους τερματισμούς λειτουργίας. Αν επιμείνετε να τον λειτουργείτε υπό αυτές τις συνθήκες, είναι σίγουρο ότι θα χάσετε μία για πάντα τον επεξεργαστή σας.
Αν και η αγορά της θερμοαγώγιμης πάστας είναι το λιγότερο συναρπαστικό μέρος της κατασκευής ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, είναι απαραίτητη για την ζωή του. Επιτρέπει στην ψύκτρα να κάνει καλύτερα τη δουλειά της και προστατεύει τον υπολογιστή από το να κλείνει και να καεί.
Εάν φοβάστε ή αν δεν πιάνουν τα χέρια σας για να εφαρμόσετε σωστά την θερμοαγώγιμη πάστα επάνω στην καινούργιο επεξεργαστή σας , τότε αγοράστε μία ψύκτρα με προ-εφαρμοσμένη πάστα. Μπορεί να μην είναι το κορυφαίο θερμοαγώγιμο υλικό, αλλά καθιστά ευκολότερη την εγκατάσταση.
Πρέπει να αντικαταστήσω στην πάστα που ήδη υπάρχει στον υπολογιστή μου?
Υπό κανονικές συνθήκες η πάστα που έχει τοποθετήσει ο κατασκευαστής του υπολογιστή σας μετά τα τέσσερα έτη θα αρχίσει να γερνάει. Εξαρτάται από την ποιότητά της, την σωστή πρώτη εφαρμογή της και το τρόπο χρήσης του υπολογιστή. Η σκανδάλη που θα σας κάνει να αλλάξετε την πάστα είναι αν δείτε αλλαγές στην θερμοκρασία της CPU.
Για το πως να δείτε τι θερμοκρασία έχει κάθε στιγμή ο επεξεργαστή σας, δείτε αυτό το άρθρο μας ή αυτό.
Οι κανονικές θερμοκρασίες ενός επεξεργαστή εξαρτώνται από την μάρκα , την αρχιτεκτονική και το μοντέλο του. Για τον δικό σας ανατρέξτε στο manual του. Γενικά οι επεξεργαστές ανεβάζουν θερμοκρασία όταν “ζορίζονται”. Αυτό συμβαίνει στα παιχνίδια, στο mining και σε σοβαρή επεξεργασία βίντεο. Αν χρησιμοποιείτε το δικό σας pc για έγγραφά, σερφάρισμα και για να βλέπετε ταινίες, το πιθανότερο είναι να μην ξεραθεί η πάστα ούτε μετά από 10 χρόνια.
Αν όμως δείτε υψηλές θερμοκρασίες, καλό θα είναι πρώτα να του κάνετε ένα καθάρισμα και αν συνεχίζει να ζεσταίνεται να του αλλάξετε την πάστα.
Αφαιρέστε με προσοχή την ψύκτρα πάνω από την CPU (δείτε στο manual σας πως βγαίνει η ψύκτρα από το socket). Καθαρίστε καλά την παλιά πάστα με μία μπατονέτα και ισοπροπυλική αλκοόλη και τέλος εφαρμόστε την καινούργια πάστα.
Πώς εφαρμόζεται θερμοαγώγιμη πάστα;
Δεδομένης της σημασίας της στην ζωή του υπολογιστή, υπάρχει πάντα η ανησυχία της σωστής εφαρμογής της, καθώς και ποιος είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος. Εάν ψάξετε λίγο το διαδίκτυο, θα βρείτε θεωρήματα, στρατηγικές και συμβουλές για την εφαρμογή της. Το παρακάνω βίντεο δείχνει μία ποικιλία από μεθόδους εφαρμογής.
Η απλούστερη μέθοδος εφαρμογής είναι η τοποθέτηση μιας σταγόνας μεγέθους μπιζελιού στη μέση του επεξεργαστή. Στη συνέχεια, συνδέστε την ψύκτρα στον επεξεργαστή, ασκώντας πίεση εξίσου και στις τέσσερις γωνίες. Αυτό εξασφαλίζει ότι η πάστα με την πίεση θα απλωθεί και θα κατανεμηθεί ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια επαφής.
Εάν μαζί με την πάστα σας έδωσαν και μία σπάτουλα τότε μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε για να την απλώσετε ομοιόμορφα. Μερικοί άνθρωποι προτιμούν αυτή τη μέθοδο για να διασφαλίσουν ότι η εξάπλωση είναι τέλεια πριν σφίξουν την ψύκτρα επάνω στον επεξεργαστή. Εναλλακτικά αντί για σπάτουλα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το δάκτυλό σας, φορώντας όμως ένα πλαστικό γάντι.
Άλλοι τρόποι είναι να κάνετε με την πάστα ένα σχέδιο τύπου Χ ή να βάλετε τρεις μικρές γραμμές ή ένα κύκλο, ή δύο γραμμές κλπ. Ουσιαστικά, αν η cpu σας δε είναι μακρόστενη, δεν έχει καμία σημασία το σχέδιο και το μόνο που πρέπει να σας ενδιαφέρει είναι να εφαρμοστεί ένα ισόπαχο φιλμ της πάστας παντού. Το αρχικό σχέδιο με ή χωρίς σπάτουλα είναι μάλλον θέμα ψυχολογικό. Προτιμήστε αυτό που σας ηρεμεί.
Ανεξάρτητα από τη μέθοδο που θα επιλέξετε, είναι σημαντικό να μην υπάρχουν φυσαλίδες ή κενά στην πάστα. Επίσης η πάστα παραμένει υγρή και εφαρμόζεται το ίδιο καλά ακόμα και αν βγάλετε την ψύκτρα για να δείτε το πως απλώθηκε και μετά να την επανατοποθετήσετε στην θέση της. Μην φοβηθείτε να το κάνετε.
Επίσης μην φοβηθείτε να βγάλετε την ψύκτρα από ένα παλιό pc και αν δείτε ότι η πάστα είναι ακόμα υγρή να την επανατοποθετήσετε χωρίς να την αντικαταστήσετε. Θα εφαρμόσει μιά χαρά.
Τέλος επειδή ορισμένες πάστες περιέχουν μεταλλικά στοιχεία για καλύτερη θερμική αγωγιμότητα δυστυχώς είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Σε αυτές δεν θέλετε να υπερχειλίσει και να πάει στο πλάι του επεξεργαστή ή στην μητρική. Οι συνέπειες θα είναι ολέθριες. Οι πάστες που δεν είναι ηλεκτρικά αγώγιμες αναφέρονται ως “non electrically conductive”. Προσοχή επίσης σε όσες δεν είναι ξεκάθαρα μη ηλεκτρικά αγώγιμες και αναφέρουν ότι είναι “slightly capasctive”. Σε αυτές υπάρχει το ενδεχόμενο να περάσει το ρεύμα, κάτω από ορισμένες συνθήκες.
Ποια είναι η καλύτερη θαρμοαγώγιμη πάστα;
Η επιλογή της καλύτερης θερμοαγώγιμης πάστας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Αν ρωτήσετε δέκα ειδικούς θα σας δώσουν δέκα διαφορετικές απόψεις για το ποια δουλεύει καλύτερα για αυτούς. Ωστόσο, μπορείτε να επιλέξετε τις καλύτερες μάρκες, εξετάζοντας τα αποτελέσματα των δοκιμών διαφόρων τεχνικών περιοδικών ή να βασιστείτε στο εξής απλό: όσο πιο ακριβή τόσο πιο καλή.
Η εμπειρία μας αναφέρει ότι οι φτηνές πάστες των περίπου 0,30 ευρώ ανά γραμμάριο είναι κυριολεκτικά για κλάματα, ενώ μία πάστα με μεσαία τιμή, γύρω στα 2 ευρώ ανά γραμμάριο είναι αρκετά ικανοποιητική.
Οι ακριβότερες πάστες στην αγορά, που μπορείτε να τις βρείτε ακόμα και 6 ευρώ ανά γραμμάριο ναι μεν κάνουν το κάτι παραπάνω , αλλά αυτό το κάτι επ' ουδενί δεν δικαιολογεί την μεγάλη διαφορά τιμής τους. Προτιμήστε μία μεσαίας τιμής – ποιότητας και θα είστε μιά χαρά.
Κρατώντας τον υπολογιστή σας δροσερό
Ενώ η θερμοαγώγιμη πάστα δεν απαιτείται για την εκκίνηση ενός υπολογιστή, είναι πολύ χρήσιμη για τη διατήρηση των θερμοκρασιών του σε χαμηλά επίπεδα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει πάντα να τοποθετείται κατά την κατασκευή ενός υπολογιστή. Η πάστα αυτή θα πρέπει να αντικαθίσταται όταν θα δείτε υψηλές θερμοκρασίες στον υπολογιστή σας και εφόσον ο καθαρισμός του δεν αποδώσει.
