Οι hacker δίνουν τη δυνατότητα να μπουν στον κόσμο νέα πράγματα. Δεν είναι πάντοτε σπουδαία πράγματα ή καλά πράγματα, αλλά νέα πράγματα. Στην τέχνη, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό, σε κάθε διαδικασία γνώσης όπου συγκεντρώνονται δεδομένα, απ’ όπου μπορεί κανείς να αντλήσει πληροφορίες, από τις οποίες μπορούν να παραχθούν νέες δυνατότητες για τον κόσμο, υπάρχουν hacker που χακάρουν το καινούριο μέσα στο παλιό.
McKenzie Wark, A Hacker Manifesto
Το hacking βασίζεται στον προσανατολισμό και τον αποπροσανατολισμό. Πρόκειται για την εξερεύνηση ενός ξένου συστήματος, ώστε να ανοίξει ο δρόμος προς την πλοήγησή του∙ και πρόκειται επίσης για την εισαγωγή ενός συνειδητού αποπροσανατολισμού και νέων προσανατολισμών σε αυτό το σύστημα.
Από τα άγνωστα βάθη του Deep Web και τις πολύπλοκες οδηγίες σε εξειδικευμένα φόρουμ, τελευταία το hacking αναδύθηκε στην επιφάνεια των πρωτοσέλιδων και των τηλεοπτικών παραθύρων. Το κλιμακούμενο ενδιαφέρον για τα Wikileaks και τη δίκη του Pirate Bay, και τα γεγονότα που επακολούθησαν, έκαναν μια αναπάντεχη αποκάλυψη στο κοινό:
Αφού διδάχτηκαν από τον Beuys ότι “κάθε άτομο είναι καλλιτέχνης” και τον Warhol ότι “ο καθένας μπορεί να γίνει διάσημος”, τώρα οι Anonymous και τα φόρουμ τους αποδείκνυαν ότι:
Ο καθένας μπορεί να γίνει hacker.
Πώς; Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να κρύψεις τη διεύθυνση ΙΡ του υπολογιστή σου. Έπειτα, απλώς ακολουθείς τις απλές οδηγίες.
Γιατί; Ώστε να προστατεύσεις το ιδανικό της ελευθερίας στο Internet, γιατί “αυτή είναι η νέα μας πατρίδα και είναι η μόνη επικράτεια που έχει νόημα να υπερασπιστούμε και να προστατέψουμε”.[1].
Αρχικά το Internet παρουσιαζόταν ως η γη της Ευαγγελίας για την ελευθερία λόγου, ένας χώρος, όπου ο καθένας θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία. Κάποιοι πίστευαν ότι για τις μη δημοκρατικές χώρες αποτελούσε πύλη προς την ελευθερία∙ παραδόξως, ήταν ο George Bush που αναφώνησε “Φανταστείτε αν το Ίντερνετ έπαιρνε τον έλεγχο στην Κίνα. Φανταστείτε πώς θα εξαπλωνόταν η ελευθερία”, το 1999.
Την ίδια χρονιά, ιδρύθηκε το Napster και το αίτημα για έλεγχο των πληροφοριών μετατράπηκε σε καυτό θέμα, που κατέληξε σε δίκες, κλείσιμο σελίδων και διαμαρτυρίες σε παγκόσμιο επίπεδο. Μια δεκαετία αργότερα, το Pirate Bay καταδικαζόταν για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων στη Σουηδία, ο νόμος του Hadopi ψηφιζόταν στη Γαλλία και ένας σημαντικός αριθμός χωρών επεδίωκαν να περιορίσουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένες σελίδες, με την πρόφαση της προστασίας των νόμων περί πνευματικής ιδιοκτησίας και την προστασία των παιδιών από ακατάλληλο περιεχόμενο.
Ωστόσο, μετά την δημοσιοποίηση των απόρρητων εγγράφων των Αμερικάνικων πρεσβειών, έγινε πλέον ξεκάθαρο ότι ο περιορισμός της πρόσβασης σε ορισμένες σελίδες ήταν πολιτικής φύσεως. Δεν θα εισέλθω σε περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο των διπλωματικών εγγράφων, το παράλογο της υπόθεσης Assange και την απόπειρα μεγάλων εταιρειών και κοινωνικών δικτύων να αποδυναμώσουν τα Wikileaks. Εξάλλου, τα Wikileaks απλώς έφεραν στην επιφάνεια πολέμους και πολιτικές που γνωρίζαμε ήδη∙ οπωσδήποτε οι πολεμικές θηριωδίες σοκάρουν, αλλά δυστυχώς κανένας στρατιώτης δεν έχει σταματήσει να σκοτώνει ασυνείδητα -σαν σε βιντεοπαιχνίδι- από τότε που διέρρευσαν τα ντοκουμέντα.
Αυτό που κυρίως με ενδιαφέρει εδώ είναι πώς αυτές οι υποθέσεις -από το Napster ως τα Wikileaks- έχουν συνεισφέρει στην πολιτικοποίηση των online ομάδων, πώς το hacking έχει μετατραπεί σε καθημερινή πρακτική για ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων και πώς αυτές οι αλλαγές αντανακλώνται σε συγκεκριμένες καλλιτεχνικές και πολιτισμικές πρακτικές που απαντώνται offline.
Από το Napster ως το Pirate Bay, μια τεράστια ποσότητα υλικού προστατευμένου από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας έχει δεχτεί “σπάσιμο” και “μετατροπή” ώστε να γίνει προσβάσιμη στον καθένα εύκολα και χωρίς κόστος. Αν έχεις κατεβάσει ένα πρόγραμμα παράνομα, τότε πιθανόν να έχεις ακολουθήσει τις οδηγίες του συνημμένου αρχείου .txt ώστε να το εγκαταστήσεις -μία μύηση στο hacking. Και είναι αρκετά πιθανόν να έχεις χρησιμοποιήσει ένα πρόγραμμα μετατροπής αρχείων, ώστε να ανοίξεις ή να μοιραστείς ένα αρχείο.
Σε οποιαδήποτε online P2P file sharing community, οι χρήστες επικοινωνούν και ανταλλάσσουν απόψεις με ένα σκοπό: να μοιραστούν πληροφορίες.
Όταν το Pirate Bay καταδικάστηκε για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων το 2009, η προβολή που δέχτηκε το Κόμμα των Πειρατών -που ιδρύθηκε στη Σουηδία το 2006 με σκοπό να ζητήσει μια νέα προσέγγιση σε ζητήματα που αφορούν την Κοινωνία της Πληροφορίας- κλιμακώθηκε∙ μετά την ίδρυση της Διεθνούς του Κόμματος των Πειρατών, κέρδισε γρήγορα στήριξη και ψήφους σε πολλές χώρες παγκοσμίως. Το Κόμμα των Πειρατών δεν συνδέεται με τις προϋπάρχουσες ιδεολογίες της δεξιάς και της αριστεράς∙ στηρίζει την αναμόρφωση των νόμων σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία και την προσωπική ζωή του ατόμου, τόσο στο Internet όσο και στην καθημερινή ζωή. Επιπλέον, προτείνει αμεσότητα και διαφάνεια στην κρατική διοίκηση, θέτοντας το παράδειγμα με την ιδεολογία και την πολιτική του κόμματος, που συχνά διαμορφώνεται από ψήφους online και forum posts από τα μέλη. Άραγε,
Είναι αυτό το μέλλον της δημοκρατίας ή πρόκειται για μια ακόμα ουτοπία;
Ίσως να είναι πολύ νωρίς για να πει κανείς. Προς το παρόν, μπορούμε μονάχα να κάνουμε εικασίες για αυτή τη διαδικτυακή μάχη, καθώς βλέπουμε τις συνέπειες της υπόθεσης Wikileaks. Ως αντίδραση στην επίθεση στα Wikileaks και τον ιδρυτή του, τον Julian Assange, οι Anonymous – ένα «πολιτισμικό φαινόμενο που προέκυψε από τα message boards του Internet» χωρίς να σχετίζεται με τα Wikileaks ή το Κόμμα των Πειρατών, αποφάσισε να εξαπολύσει επιθέσεις σε μερικούς από τους «εχθρούς» των Wikileaks, όπως την MasterCard και το PayPal. Το “#OperationPayback”, όπως ονομάστηκε στο Twitter, αποτελούνταν κυρίως από “DoS attacks” (επιθέσεις κατά τη διάρκεια των οποίων προκαλούν τόσo traffic στη σελίδα-στόχο, ώστε η σελίδα καταρρέει για κάποιο χρονικό διάστημα).
Μπορούμε εύλογα να υποθέσουμε ότι οι χ-ακτιβιστές έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι αυτή η επιχείρηση δε θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό χτύπημα για μια πολυεθνική-γίγαντα∙ όπως η MasterCard και το Paypal επιδεικνύουν τη δύναμή τους αρνούμενοι τις υπηρεσίες τους στα Wikileaks, έτσι και οι hacker επιδεικνύουν τη δύναμή τους να κατεβάζουν τις σελίδες των αντιπάλων τους.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον εδώ είναι το πώς οι Anonymous χρησιμοποίησαν τα Κοινωνικά Δίκτυα, όπως το Facebook και το Twitter, ώστε να συντονίσουν τις επιθέσεις και να μυήσουν ένα ευρύτερο κοινό στο hacking. Ο καθένας που είχε την περιέργεια να κλικάρει στα λινκ στο Twitter μπορούσε να βρει εύκολες οδηγίες που του εξηγούσαν βήμα βήμα πώς να κρύψει τη διεύθυνση ΙΡ του και στη συνέχεια να συμμετέχει στην επίθεση DoS. Παράλληλα, οι συμμετέχοντες γινόντουσαν μέλη μιας διαδικτυακής κοινότητας με κοινούς στόχους σε ό,τι αφορά την προστασία της ελευθερίας στο Διαδίκτυο:
Μια επανάσταση της οποίας το μανιφέστο μοιράζονταν σε κοινωνικά δίκτυα και τα «όπλα» παρέχονταν με download.
Φυσικά, προκειμένου να γίνει κανείς μέρος αυτής της επανάστασης και να γίνει ένας από τους hacker, έπρεπε να βρίσκεται στο Διαδίκτυο.
Όμως, το hacking δεν περιορίζεται πια στον ψηφιακό κόσμο∙ οι καλλιτέχνες επεκτείνουν τα όρια του hacking στον πραγματικό κόσμο, αγγίζοντας ένα διαφορετικό κοινό, που δεν σχετίζεται απαραίτητα με τον κόσμο του Internet και τα ιδανικά του.
Αν θεωρήσουμε ως hacker «κάποιον που μπορεί να σπάσει έναν κώδικα, «είτε πρόκειται για τεχνικό, κοινωνικό ή πνευματικό κώδικα» και ως έναν «παίκτη» και «πολεμιστή», που εγκαθίσταται «σαν παράσιτο» σε υπαρκτά παιχνίδια (εικόνας και) γλώσσας και παράγει θόρυβο με τις παρεμβάσεις του, φέρνοντας νέους κώδικες σε κυκλοφορία»[2], τότε θα μπορούσαμε να βρούμε αρκετούς «hacker» στο εικαστικό πεδίο. Από τα ready-made του Duchamp έως τις κονσέρβες του Warhol, υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων Πολιτιστικού Hacking, όπου ένας εικαστικός κώδικας που συνδέεται με ένα αντικείμενο σπάει και μεταμορφώνεται σε έναν άλλο κώδικα –εικαστικό ή γλωσσικό.
http://www.youtube.com/watch?v=jkZoC6dwRqE
Η ιδιοποίηση εικόνων και η παρέμβαση σε υπάρχοντες χώρους και σχέσεις είναι στοιχεία παρόντα στη σύγχρονη τέχνη. Στην περίπτωση της street art, μπορούμε να τη δούμε ως ένα είδος hacking έξω από το χώρο του Internet: οι νόμοι που το απαγορεύουν, το αυξανόμενο ενδιαφέρον του κοινού και οι καλλιτέχνες που ιδιοποιούνται και παρεμβαίνουν σε ήδη υπάρχοντες φόρμες –αλλάζοντας ή μετατρέποντάς τες. Ακόμα και στο λεξιλόγιο των καλλιτεχνών της street art μπορούμε να ανιχνεύσουμε ένα κάπως «μαχητικό» πνεύμα: οι καλλιτέχνες της street art «βομβαρδίζουν» ή «κάνουν έφοδο» σε ένα χώρο, ο Shepard Fairey διαδίδει την «προπαγάνδα» του –ιδιοποιούμενος γνωστές εικόνες από την ποπ κουλτούρα ή την ιστορία της τέχνης-, και ο Space Invader «εισβάλλει» σε μια πόλη. Μια πολιτική χροιά ακόμα πιο έντονη χαρακτηρίζει τον Banksy∙ η παράνομη installation μιας φουσκωτής κούκλας που αναπαριστούσε έναν κρατούμενο του Guantanamo στη Disneyland έχει πολλά κοινά με την πρακτική των χακτιβιστών να αλλοιώνουν το περιεχόμενο της σελίδας στην οποία επιτίθενται. Είναι σαν να χακάρει κανείς έναν τρισδιάστατο χώρο.
Υπογραμμίζοντας αυτή τη μορφή hacking, η έκθεση “Hacking the city”, με curator την Sabine Maria Schmidt στο Essen, παρουσίασε παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο γύρω από την πόλη, που είχαν να κάνουν με «στρατηγικές Adbusting και Faking (ή λογοκλοπής), προσθέτοντας και αφαιρώντας (ιδιοποίηση), στιγμές ερεθισμού και παύσης, φόρμες Χακτιβισμού, δράσεις flash mob, αναπαραστάσεις, παραστάσεις, γλυπτική στο δημόσιο χώρο, συγκαλυμμένες έρευνες, κρυφές δράσεις, γεγονότα που κατευθύνονται μέσω του Διαδικτύου ή των κινητών τηλεφώνων […]. Αυτές οι στρατηγικές ακολουθούν τη λογική των hacker: μπαίνουν σε άλλα συστήματα, προσανατολίζονται και μετά εισάγουν εφαρμογές που αλλάζουν ή προεκτείνουν τα όρια αυτού του συστήματος και τη χρησιμότητά του»[3]. Επομένως, ο όρος hacking μπορεί να επεκταθεί για να περιλάβει κάθε είδους ιδιοποίηση και χρήση ενός συστήματος, καθώς και ανατρεπτικές δράσεις στο δημόσιο χώρο και το Ίντερνετ.
Η έκθεση με τίτλο “Open_Source_Hack_Art”, που φιλοξενήθηκε στο Museum of Contemporary Art της Νέας Υόρκης το 2002, παρουσίασε καλλιτέχνες που επηρεάζονταν από το κίνημα Open Source και την Hack Art. Ανάμεσα σε αυτούς, το έργο των Knowbotic Research “Minds of Concern: Breaking News”, που αποτελείτο από μια installation και μια web interface. Μέσα από το project ο επισκέπτης μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα σε σελίδες ομάδων, κινημάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων και να κλικάρει σε ένα όνομα. Αυτό έθετε σε λειτουργία ένα σύνολο διαδικασιών που ερευνούσαν τις συνθήκες ασφάλειας του server της σελίδας, ψάχνοντας για κενά στην ασφάλεια. Το έργο αποσύρθηκε μετά από μερικές μέρες επειδή κατηγορήθηκε ότι παρέβαινε την πολιτική χρήσης.
Σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα, το 2009 η ιταλική αστυνομία εισέβαλλε στο S.A.L.E., ένα από τα παράπλευρα project της Biennale της Βενετίας, επειδή φιλοξενούσαν το Pirate Bay. Το πρώτο Περίπτερο του Internet, με curator τον Μίλτο Μανέτα, περιλάμβανε το Pirate Bay ανάμεσα στους καλλιτέχνες και τις ομάδες, δημιουργώντας έτσι πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια νέων πρακτικών και ιδεών σχετικών με το Διαδίκτυο, τον πολιτισμό και την πολιτική. Η περίπτωση του Μανέτα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ∙ εκτός από τα έργα του που κινούνται στα πλαίσια της Internet Art, η ανοιχτή στήριξη προς ομάδες που είναι υπέρ της ελευθερίας στο διαδίκτυο, καθώς και τα εικαστικά έργα του που απηχούν τα logo των Πειρατών (“Pirate Paintings”) και τα σλόγκαν τους (“I am gonna copy”). καθώς και τα κείμενά του, όπως το Μανιφέστο της Πειρατείας, κατά κάποιο τρόπο συνοψίζουν όλα τα παραπάνω ζητήματα σχετικά με την ελευθερία στο Διαδίκτυο και τη γέννηση μιας νέας πολιτικής συνείδησης.
Αυτή η νέα πολιτική συνείδηση απαιτεί την προσαρμογή της κοινωνίας, των νόμων, της τέχνης και της νοοτροπίας στις νέες συνθήκες που προκύπτουν από την ευρεία χρήση του Διαδικτύου.
Από τα torrents μουσικής και ταινιών στα πιο απόκρυφα μυστικά της παγκόσμιας διπλωματίας, φαίνεται ότι ο πιο σύντομος δρόμος για την κουλτούρα και την πολιτική είναι το hacking.
[1] Μίλτος Μανέτας, “Πειρατές του Internet ενωθείτε!”, Interartive #18, February 2010. http://interartive.org/index.php/2010/02/piracy-manifesto/
[2] Torsten Meyer “Postironischer Realismus. Zum Bildungspotential von Cultural Hacking”, http://culturalhacking.files.wordpress.com/2010/10/comcom-katalog_meyer.pdf
[3] http://www.hacking-the-city.org/about
Hacker : Μια νέα πολιτική και καλλιτεχνική πρακτική
Άρθρο της Χριστίνας Γραμματικοπούλου
Αναδημοσίευση από το http://interartive.org/2010/12/hack-art/
