Οι ακαδημαϊκοί εκδότες προσπαθούν καιρό να κλείσουν το Sci-Hub, χωρίς βέβαια το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι η απήχηση του ιστότοπου αυξάνεται συνεχώς.
Μια νέα μελέτη μεταξύ χιλιάδων ερευνητών διαπιστώνει ότι η πλειοψηφία χρησιμοποιεί πειρατικές βιβλιοθήκες για να παρακάμψει τα paywalls. Η έλλειψη πρόσβασης αναφέρεται σαν ο κύριος λόγος, αλλά, το ανησυχητικό είναι ότι πολλοί ερευνητές βρίσκουν αυτές τις πειρατικές βιβλιοθήκες πιο εύχρηστες από τις νόμιμες εναλλακτικές.
Προσφέροντας δωρεάν πρόσβαση σε εκατομμύρια paywalled ερευνητικές εργασίες, το Sci-Hub συχνά περιγράφεται σαν το “The Pirate Bay of Science”.
Ο ιστότοπος χρησιμοποιείται από ερευνητές από όλο τον κόσμο, για να αποκτήσουν έγγραφα στα οποία δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση. Για κάποιους, το Sci-Hub είναι απαραίτητο για τη δουλειά τους.
Μεγάλοι ακαδημαϊκοί εκδότες όπως οι Elsevier, Wiley και American Chemical Society, θεωρούν αυτήν την πειρατική βιβλιοθήκη σαν άμεση απειλή για το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συνεχιζόμενες αγωγές, συμπεριλαμβανομένων και δύο που κέρδισαν οι εκδότες με ερήμην δικαστικές αποφάσεις στα δικαστήρια των ΗΠΑ.
Παρά αυτές τις δικαστικές αποφάσεις και τις διάφορες εντολές αποκλεισμού ιστοτόπων σε πάρα πολλές χώρες, η Sci-Hub και η ιδρύτρια της βιβλιοθήκης Alexandra Elbakyan δεν υποχωρούν. Αντίθετα, ο ιστότοπος έχει γίνει πολύ γνωστό όνομα σε πολλά ακαδημαϊκά ιδρύματα, όπου η ανοιχτή πρόσβαση στην έρευνα έχει μεγαλύτερη αξία από την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων.
Μια πρόσφατη ερευνητική μελέτη επιβεβαιώνει αυτή την προτίμηση, ενώ παρέχει περαιτέρω πληροφορίες για την επικράτηση της χρήσης Sci-Hub. Ο στόχος της μελέτης ήταν να ανακαλύψει εάν οι ακαδημαϊκοί είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν πειρατικές τοποθεσίες για να παρακάμψουν paywalled περιεχόμενο και ποια είναι τα κύρια κίνητρά τους.
Η έρευνα
Η μελέτη (paywalled φυσικά), που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Information Development, μοιράζεται τα αποτελέσματα μιας διεθνούς έρευνας σε περισσότερους από 3.300 ερευνητές. Αυτοί οι ακαδημαϊκοί προέρχονται από διάφορους κλάδους επιστημών.
Ένα από τα κύρια ευρήματα είναι ότι η πειρατεία δεν είναι η προεπιλεγμένη επιλογή όταν οι ακαδημαϊκοί έρχονται αντιμέτωποι με ένα paywall. Η εύρεση μιας έκδοσης ανοιχτής πρόσβασης είναι η πιο κοινή επιλογή, ακολουθούμενη από το να ζητήσουν κάποια αντίγραφο από συναδέλφους από άλλα πανεπιστήμια.
Η χρήση πειρατικών βιβλιοθηκών, με κύριο παράδειγμα το Sci-Hub, είναι η τρίτη πιο δημοφιλής επιλογή.
Ενώ οι πειρατικοί ιστότοποι μπορεί να μην είναι η πρώτη επιλογή για τους ερευνητές που προσπαθούν να παρακάμψουν τα paywalls, είναι αρκετά συνηθισμένη. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες (το 57%) χρησιμοποιούν ή έχουν χρησιμοποιήσει πειρατικές τοποθεσίες για πρόσβαση στην έρευνα.
Ο κύριος λόγος για να χρησιμοποιήσετε το Sci-Hub και άλλες πειρατικές πύλες είναι για την παράκαμψη των περιορισμών. Ωστόσο, το κύριο κίνητρο για σχεδόν το 18% των “πειρατών” είναι ότι οι πειρατικές βιβλιοθήκες είναι ευκολότερες στη χρήση λόγω των συστημάτων ελέγχου ταυτότητας που διαθέτουν οι νόμιμες εναλλακτικές.
Ίσως ακόμη το πιο ανησυχητικό για τους εκδότες είναι ότι το 12% αναφέρει ότι οι εκδότες εκμεταλλεύονται τους ακαδημαϊκούς.
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τα δημογραφικά στοιχεία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι νεότεροι ακαδημαϊκοί είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν αυτές τις βιβλιοθήκες. Το ίδιο ισχύει και για τους ερευνητές σε λιγότερο εύπορα πανεπιστήμια. Αυτό υποδηλώνει ότι το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί σύντομα.
“Διαπιστώσαμε ότι οι νεότεροι ερευνητές είναι πιο πρόθυμοι να χρησιμοποιούν πειρατικές υπηρεσίες. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι νεότεροι μελετητές χρησιμοποιούν τις πειρατικές βιβλιοθήκες σαν ένα φυσικό στοιχείο του περιβάλλοντος τους και σαν εργαλεία ανάκτησης πληροφοριών. Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι συνάδελφοί τους είναι πιο απρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν τέτοιες υπηρεσίες.”‘
Φυσικά, υπάρχουν και πολλοί ερευνητές που δεν χρησιμοποιούν ποτέ πειρατικές τοποθεσίες. Το κύριο κίνητρό τους είναι ότι οι πειρατικές βιβλιοθήκες θεωρούνται ανήθικες (46%), αλλά ένα μεγάλο ποσοστό μελετητών απλώς αγνοεί ότι υπάρχουν (36%).
Συνολικά, τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι το Sci-Hub και παρόμοιες τοποθεσίες παραμένουν δημοφιλείς. Η έρευνα δείχνει ότι προτιμώνται οι νόμιμες επιλογές για την παράκαμψη των paywalls, αλλά εάν η γνώση δεν είναι διαθέσιμη για οποιοδήποτε λόγο, οι περισσότεροι ερευνητές θα βρουν το δρόμο τους για τις πειρατικές βιβλιοθήκες.
Segado-Boj, F., Martín-Quevedo, J., & Prieto-Gutiérrez, J. (2022). Jumping over the paywall: Strategies and motivations for scholarly piracy and other alternatives. Information Development. https://doi.org/10.1177/02666669221144429
