Σε ένα αποκλειστικό απόσπασμα από το νέο βιβλίο του William Shatner, “Boldly Go: Reflections on a Life of Awe and Wonder”, ο ηθοποιός του Star Trek σκέφτεται το ταξίδι του στο διάστημα με το διαστημικό λεωφορείο Blue Origin του Jeff Bezos στις 13 Οκτωβρίου 2021.
Σε ηλικία 90 ετών, ο Shatner έγινε ο γηραιότερος εν ζωή άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα, αλλά όπως αναφέρει παρακάτω, εξεπλάγη από την αντίδρασή του στην εμπειρία.
Κοίταξα κάτω και μπορούσα να δω την τρύπα που είχε ανοίξει το διαστημόπλοιό μας στο λεπτό στρώμα οξυγόνου με την μπλε απόχρωση γύρω από τη Γη. Μόλις το παρατήρησα, εξαφανίστηκε.
Συνέχισα την ξενάγηση με τον εαυτό μου και γύρισα το κεφάλι μου για να κοιτάξω προς την άλλη κατεύθυνση, για να κοιτάξω το κενό. Λατρεύω το μυστήριο του σύμπαντος. Λατρεύω όλες τις ερωτήσεις που μας ήρθαν μετά από χιλιάδες χρόνια εξερεύνησης και υποθέσεων. Αστέρια εκρήγνυνται πριν από χρόνια, το φως τους ταξιδεύει σε εμάς χρόνια αργότερα. μαύρες τρύπες που απορροφούν ενέργεια, δορυφόροι που μας δείχνουν ολόκληρους γαλαξίες σε περιοχές που πιστεύεται ότι στερούνται εντελώς ύλης.
Όλα αυτά με ενθουσίαζαν εδώ και χρόνια, αλλά όταν κοίταξα προς την αντίθετη κατεύθυνση, στο διάστημα, δεν υπήρχε κανένα μυστήριο, κανένα μεγαλειώδες δέος… το μόνο που είδα ήταν ο θάνατος.
Είδα ένα κρύο, σκοτεινό, μαύρο κενό. Δεν έμοιαζε με καμία μαυρίλα που μπορείτε να δείτε ή να αισθανθείτε στη Γη. Ήταν βαθύ συμπαγές. Γύρισα πίσω προς το φως της Γης. Έβλεπα την καμπυλότητα της Γης, το μπεζ της ερήμου, το λευκό των σύννεφων και το μπλε του ουρανού. Ήταν η ζωή. Ανατροφή, διατήρηση, ζωή. Μητέρα γη. Γαία. Και την άφηνα. Όλα όσα είχα σκεφτεί ήταν λάθος. Όλα όσα περίμενα να δω ήταν λάθος.
Σκεφτόμουν ότι η μετάβασή μου στο διάστημα θα ήταν η απόλυτη κάθαρση αυτής της σύνδεσης που έψαχνα μεταξύ όλων των ζωντανών όντων – ότι το να βρίσκομαι εκεί πάνω θα ήταν το επόμενο βήμα για την κατανόηση της αρμονίας του σύμπαντος.
Το ότι άφηνα την Γη πίσω έκανε τη σύνδεσή μου με τον μικροσκοπικό μας πλανήτη ακόμα πιο βαθιά. Ήταν από τα πιο δυνατά συναισθήματα θλίψης που έχω συναντήσει ποτέ. Η αντίθεση ανάμεσα στη μοχθηρή ψυχρότητα του διαστήματος και της ζεστασιάς της Γης από κάτω με γέμισε συντριπτική θλίψη.
Κάθε μέρα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη γνώση της καταστροφής της Γης: την εξαφάνιση των ζωικών ειδών, της χλωρίδας και της πανίδας… πράγματα που χρειάστηκαν πέντε δισεκατομμύρια χρόνια για να εξελιχθούν, και ξαφνικά δεν θα τα ξαναδούμε από την παρέμβαση της ανθρωπότητας. Αυτό με γέμισε τρόμο. Το ταξίδι μου στο διάστημα έπρεπε να είναι γιορτή. Αντίθετα, ένιωθα σαν σε κηδεία.
Αργότερα έμαθα ότι δεν ήμουν μόνος σε αυτό το συναίσθημα. Ονομάζεται “Επίδραση Επισκόπησης” (Overview Effect) και δεν είναι ασυνήθιστο μεταξύ των αστροναυτών, βλέπε Yuri Gagarin, Michael Collins, Sally Ride και πολλούς άλλους. Ουσιαστικά, όταν κάποιος ταξιδεύει στο διάστημα και βλέπει τη Γη από τροχιά, η αίσθηση της ευθραυστότητας του πλανήτη κυριαρχεί με έναν απίστευτο τρόπο.
Ο συγγραφέας Frank White επινόησε για πρώτη φορά τον όρο το 1987:
“Δεν υπάρχουν σύνορα ή όρια στον πλανήτη μας εκτός από αυτά που δημιουργούμε στο μυαλό μας ή μέσω των ανθρώπινων συμπεριφορών. Όλες οι ιδέες και οι έννοιες που μας χωρίζουν όταν βρισκόμαστε στην επιφάνεια αρχίζουν να ξεθωριάζουν από την τροχιά και το φεγγάρι. Το αποτέλεσμα είναι μια αλλαγή στην κοσμοθεωρία και στην ταυτότητα”.
Αυτό μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον πλανήτη αλλά και άλλα πράγματα όπως χώρες, εθνότητες και θρησκείες. Μπορεί να προκαλέσει μια άμεση επανεκτίμηση της κοινής μας αρμονίας και μια αλλαγή εστίασης σε όλα τα υπέροχα πράγματα που έχουμε κοινά αντί για αυτά που μας κάνουν διαφορετικούς. Ενίσχυσε δεκαπλάσια τη δική μου άποψη για τη δύναμη της όμορφης, μυστηριώδους συλλογικής ανθρώπινης εμπλοκής μας, και τελικά, επέστρεψε ένα αίσθημα ελπίδας στην καρδιά μου.
Σε αυτήν την ασημαντότητα που μοιραζόμαστε, έχουμε ένα χάρισμα που τα άλλα είδη ίσως δεν το έχουν: γνωρίζουμε – όχι μόνο την ασημαντότητά μας, αλλά και το μεγαλείο γύρω μας που μας κάνει ασήμαντους. Αυτό μας δίνει ίσως την ευκαιρία να αφιερωθούμε ξανά στον πλανήτη μας, ο ένας για τον άλλον, στη ζωή και την αγάπη παντού γύρω μας.
Αν αδράξουμε αυτή την ευκαιρία.
https://www.youtube.com/watch?v=7GnoLJIIS4w