Το ελεύθερο λογισμικό ανοιχτού κώδικα (FOSS από το free, open source software) έχει μακρά ιστορία, ξεκινώντας από την προέλευση του ίδιου του λογισμικού, όταν οι όροι ελεύθερο λογισμικό και λογισμικό ανοιχτού κώδικα δεν είχαν ακόμη καθοριστεί. Η εκμάθηση για τα ορόσημα αυτής της ιστορίας μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του FOSS σήμερα.
Η έννοια του “ελεύθερου λογισμικού” (με ελεύθερο όπως και στην ελευθερία) χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ο όρος ανοιχτού κώδικα είναι πολύ νεότερος, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αλλά πριν υπάρξει ελεύθερο λογισμικό ανοιχτού κώδικα (FOSS), ορισμένα προγράμματα άνοιγαν το δρόμο.
Στην πραγματικότητα, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το μεγαλύτερο μέρος του λογισμικού λειτουργούσε ως FOSS: μοιραζόταν με σχετική ευκολία μεταξύ των ανθρώπων που φρόντιζαν τους υπολογιστές και τον κώδικα.
Λίγες μόνο εταιρείες κατασκεύαζαν υπολογιστές, με την IBM να είναι, με μεγάλη διαφορά, ο ηγέτης της αγοράς. Για όλους αυτούς, το λογισμικό ήταν απλώς ένας σύντροφος του hardware: όσο πληρώνατε για συντήρηση, είχατε πρόσβαση στον κατάλογο λογισμικού του κατασκευαστή.
Ομάδες χρηστών, όπως το SHARE (IBM) και το DECUS [Digital Equipment Corp. (DEC)] ευνόησαν την κοινή χρήση λογισμικού. Σε κάποιο βαθμό, πριν από το 1970, το λογισμικό ήταν απλώς ένα πρόσθετο στο υλικό, όχι κάτι που θεωρούνταν πολύτιμο από μόνο του.
Η κατάσταση άλλαξε το 1969, όταν η IBM ανακοίνωσε την αποδεσμοποίηση του λογισμικού: μέρος του καταλόγου της επρόκειτο να πωλείται χωριστά.
Από εκείνη τη στιγμή, οι χρήστες έπρεπε να αγοράσουν μέρος του λογισμικού που χρειάζονταν.
Διάφορες εταιρείες άρχισαν να ανθίζουν με ένα επιχειρηματικό μοντέλο βασισμένο στην παραγωγή λογισμικού που θα εκτελείται σε υλικό που πωλείται από άλλους.
Αυτό ξεκίνησε την αγορά λογισμικού και, μαζί με αυτό, την αλλαγή της κατάστασης του λογισμικού.
Οι πωλητές εφάρμοσαν τεχνικά και νομικά μέσα για να περιορίσουν την κοινή χρήση, την τροποποίηση, ακόμη και τη μελέτη προγραμμάτων.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το ιδιόκτητο λογισμικό (μη FOSS) ήταν ήδη ο κανόνας. Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ορισμένα προγράμματα διανεμήθηκαν με τρόπους παρόμοιους με αυτό που θεωρούμε τώρα το FOSS, μεταξύ αυτών, το SPICE (Πρόγραμμα προσομοίωσης με έμφαση στο ολοκληρωμένο κύκλωμα), το TeX και το Unix.
