Unix η άνοδος και η πτώση ενός λειτουργικού

Η αρχική έκδοση του Unix κυκλοφόρησε πριν από πενήντα χρόνια το 1969, στην Bell Labs, μια εταιρεία έρευνας και ανάπτυξης που ανήκει στην AT&T. Την εποχή εκείνη το αποκαλούσαν Unics, από ατα αρχικά στέκονταν για την UNIplexed Information and Computing Service.

Το λειτουργικό σύστημα ξεκίνησε να υπάρχει γιατί η Bell Labs χρειαζόταν ένα σύστημα για την παραγωγή τυποποιημένων αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Η ομάδα ανάπτυξης του Unix κατάφερε να αποκτήσει τον νεότερο και ισχυρότερο υπολογιστή DEC PDP/11/20, για να αναπτύξει ένα πρόγραμμα τυποποίησης για τη δημιουργία των αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Μετά από αυτό, η χρήση του Unix άρχισε να ανεβαίνει σταθερά στην Bell.

Το 1973 κυκλοφόρησε η έκδοση 4 του Unix, που ξαναγράφηκε από την αρχή στη γλώσσα προγραμματισμού C.

Το συνοδευτικό εγχειρίδιο ανέφερε:

“Ο αριθμός των εγκαταστάσεων UNIX είναι πλέον άνω των 20 και αναμένονται πολλές άλλες.” (K. Thompson και D. Μ. Richie, The UNIX Programmer’s Manual, 4η έκδοση Νοέμβριος 1973. Εδώ υπάρχει η πρώτη έκδοση.)

Το 1973, οι Ken Thompson και Dennis Ritchie, δύο από τους βασικούς αρχιτέκτονες του Unix, παρουσίασαν ένα paper για το Unix σε ένα συνέδριο. Αμέσως μετά άρχισαν να λαμβάνουν αιτήματα για αντίγραφα του λειτουργικού συστήματος.

Λόγω ενός διατάγματος συγκατάθεσης που έλαβε η AT&T από την αμερικανική κυβέρνηση το 1956, η AT&T έπρεπε να παραμείνει εκτός “οποιασδήποτε άλλης επιχείρησης παροχής επικοινωνιών για το κοινό.”

Το αποτέλεσμα ήταν ότι μπορούσαν να αδειοδοτήσουν το λειτουργικό από την Bell Labs, αλλά δεν μπορούσαν να το αναπτύξουν όπως θα ήθελαν για να έχουν κάποιο κέρδος. Έτσι, το λειτουργικό σύστημα Unix διανεμήθηκε σαν πηγαίος κώδικας με άδεια χρήσης, και το κόστος, ίσα που κάλυπτε τη μεταφορά και τη συσκευασία. Ήταν ένα “λογικό τέλος”.

Επειδή η AT&T δεν μπορούσε να πλασάρει το Unix σαν προϊόν δεν το προώθησε, και το διέθεσε χωρίς καθόλου marketing. Αρχικά κυκλοφόρησε χωρίς υποστήριξη και χωρίς διορθώσεις σφαλμάτων. Παρ ‘όλα αυτά εξαπλώθηκε σε πανεπιστήμια, στρατιωτικές εφαρμογές και τελικά στον εμπορικό κόσμο.

Επειδή το Unix είχε ξαναγραφεί στη γλώσσα προγραμματισμού C, ήταν σχετικά εύκολο να μεταφερθεί σε νέες αρχιτεκτονικές υπολογιστών και έτσι σύντομα το Unix άρχισε να τρέχει σε όλα τα είδη hardware που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη. Είχε ξεσπάσει τα όρια της σειράς DEC και μπορούσε να τρέξει σχεδόν οπουδήποτε.

Το 1982, ύστερα από ένα άλλο διάταγμα συγκατάθεσης, η AT&T αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον έλεγχο της Bell, και η Bell χωρίστηκε σε μικρότερες περιφερειακές εταιρείες. Όμως αυτή η αλλαγή απελευθέρωσε την AT&T από κάποια από τα προηγούμενα στενά όρια. Ήταν πλέον σε θέση να παράγει τυπικά το Unix.

Το 1983 αυξήθηκαν τα τέλη αδειοδότησης και τελικά άρχισαν να υποστηρίζουν το λειτουργικό με ενημερώσεις.

Ήταν αυτή η κίνηση προς την κατεύθυνση του εμπορικού χαρακτήρα έκανε τον Richard Stallman να δημιουργήσει το έργο GNU, με στόχο να γράψει μια έκδοση του Unix που ήταν τελείως ελεύθερη από τον πηγαίο κώδικα της AT&T. Το GNU Project, έγινε 36 ετών φέτος.

Φυσικά, εκείνοι που είχαν ήδη τον πηγαίο κώδικα Unix κάτω από την προηγούμενη άδεια λογισμικού ήταν σε θέση να αλλάξουν αυτή την έκδοση. Τροποποίησαν, και επέκτειναν μόνοι τους ή με τη βοήθεια των κοινοτήτων των χρηστών του Unix που είχαν προκύψει σαν τεχνικές ομάδες χωρίς την υποστήριξη της AT&T αφού στην αρχή η εταιρεία δεν κυκλοφορούσε ενημερώσεις.

Η IBM, η HP, η Sun, η Silicon Graphics και πολλοί άλλοι προμηθευτές hardware είχαν μια δική τους εμπορική έκδοση του Unix ή ενός λειτουργικού συστήματος που έμοιαζε με το Unix.

Το Unix έγινε σταθερά το λειτουργικό σύστημα για κρίσιμα περιβάλλοντα όπως τα νοσοκομεία και οι τράπεζες. Η Unix βρέθηκε να τροφοδοτεί mainframes και minicomputers σε εγκαταστάσεις κατασκευαστών αεροδιαστημικής, αυτοκινητοβιομηχανίας και ναυπηγικής βιομηχανίας, ενώ τα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο το υιοθέτησαν ευρέως.

Οι εγκαταστάσεις Unix αυξήθηκαν όταν οι εκδόσεις μεταφέρθηκαν σε προσωπικούς υπολογιστές και ιδιαίτερα όταν κυκλοφόρησε ο πιο ισχυρός επεξεργαστής της Intel 80386 το 1985. Το Unix ήταν πλέον διαθέσιμο σε κεντρικούς υπολογιστές, μικρομηχανήματα και προσωπικούς υπολογιστές – αν διαθέτατε χρήματα για να το πληρώσατε.

Unix Wars

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είδαμε μια παρατεταμένη και ακατάστατη μάχη για την κυριαρχία και τυποποίηση μεταξύ των διαφόρων γεύσεων του Unix. Προφανώς, όλοι οι ενδιαφερόμενοι ήθελαν να είναι αυτοί που θεωρούνταν το λειτουργικό πρότυπο. Τελικά, χρησιμοποιήθηκαν τα ίδια τα πρότυπα για να προσπαθήσουν να επιλύσουν προβλήματα συμβατότητας.

Αυτό οδήγησε σε μια ενιαία προδιαγραφή του UNIX (Single UNIX Specification η οποία περιλαμβάνει επίσης και το πρότυπο POSIX). Η λέξη “UΝIX” με κεφαλαία έγινε το εμπορικό σήμα της Open Group. Είναι αποκλειστικά για τα λειτουργικά συστήματα που συμμορφώνονται με την Ενιαία προδιαγραφή UNIX. Έτσι, το “UΝIX” είναι το εμπορικό σήμα ενώ το “Unix” αναφέρεται σε μια οικογένεια λειτουργικών συστημάτων, μερικά από τα οποία μπορούν να αποκαλούνται UΝIX.

Αυτή είναι μια πολύ συμπυκνωμένη περίληψη μιας περιόδου που πιθανώς ήταν η πιο συγκεχυμένη για κάποιο πιθανό αγοραστή του Unix. Περιττό να πούμε ότι, αν οι πελάτες δεν ξέρουν τι αγοράζουν, δεν αγοράζουν αλλά μένουν μακριά και παρακολουθούν τις εξελίξεις. Οι πωλήσεις έπεσαν δραματικά.

Ήταν μια περίοδος πληγή στο εμπορικό Unix, αλλά δεν ήταν θανάσιμη. Το UNIX συνεχίζει να υπάρχει, και αυτή η περίοδος αναστάτωσης βοήθησε να γεννηθεί το Linux.

Το Linux έγινε 28 ετών τον Αύγουστο του 2019. Το 1991, ο Φινλανδός φοιτητής υπολογιστών Linus Torvalds έκανε τη διάσημη πια ανακοίνωσή του ότι αναπτύσσει έναν πυρήνα λειτουργικού συστήματος σαν χόμπι. Το κίνητρό του ήταν να μάθει την αρχιτεκτονική του CPU 386.

Το GNU project του Richard Stallman περιείχε πολλά από τα στοιχεία ενός λειτουργικού συστήματος Unix, αλλά στον πυρήνα του, το GNU Hurd δεν ήταν – και δεν είναι ακόμη – έτοιμο για κυκλοφορία. Ο Linux kernel του Linus Torvald ήρθε να καλύψει αυτό το κενό.

Με τον πυρήνα του Linux και τα εργαλεία και τα βοηθητικά προγράμματα του λειτουργικού συστήματος GNU, γεννήθηκε ένα πλήρες λειτουργικό λειτουργικό σύστημα τύπου Unix. Αναφέρονται σε αυτό σαν GNU/Linux, ενώ πολλοί είναι αυτοί που το αναφέρουν μόνο σαν Linux.

Από το 1991, το Linux γίνεται όλο πιο σταθερό και πιο πλήρες σαν λειτουργικό σύστημα. Έτσι αυτή τη στιγμή προσφέρει πολλές διαφορετικές χρήσεις με πολλά διαφορετικά λειτουργικά που στη βάση τους είναι τα ίδια (διανομές).

Η παλαιότερη διανομή που αναπτύσεται ακόμα είναι το Slackware. Κυκλοφόρησε το 1993 και βασίζεται σε μια προηγούμενη διανομή που ονομαζόταν Softlanding Linux System, η οποία κυκλοφόρησε το 1992. Το Slackware προσπαθεί να είναι πιο κοντά στο Uηix.

Η άνοδος του Linux

Η έλξη ενός λειτουργικού συστήματος παρόμοιου με το Unix, σε συνδυασμό με την πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα, αποδείχθηκε συναρπαστική ιδέα. Το Linux πια είναι παντού.

• Διαχειρίζεται τον ιστό. Το W3Techs αναφέρει ότι το Linux χρησιμοποιείται στο 70% των κορυφαίων 10 εκατομμυρίων domains του Alexa.
• Διαχειρίζεται το δημόσιο σύννεφο. Στο Amazon EC2, το Linux βρίσκεται στο 92% των εξυπηρετητών.
• Τρέχει τους ταχύτερους υπολογιστές στον κόσμο. Όλα τα 500 ταχύτερα supercomputers στον κόσμο τρέχουν με Linux.
• Πηγαίνει στο διάστημα. Οι υπολογιστές πτήσης του Falcon 9 τρέχουν με Linux.
• Είναι στην τσέπη σας. Βρίσκεται στην καρδιά του Google Android. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια ενεργές συσκευές Android. Το iOS της Apple προέρχεται από μια έκδοση Unix που αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, το Berkeley ονομάζεται Berkeley Software Distribution (BSD). Έτσι, ανεξάρτητα από την εταιρεία κατασκευής του smartphone που χρησιμοποιείτε, και τα δύο λειτουργικά βασίζονται σε στοιχεία από το Unix.
• Έχετε κάποιο έξυπνο gadget στο σπίτι σας; Σχεδόν σίγουρα τρέχει με Linux.
• Διαχειρίζεται το δίκτυό σας. Η πλειοψηφία των switches, των wireless access points, και των routers λειτουργούν με Linux.
• Έχετε ένα τηλέφωνο VOIP στο γραφείο σας ή ένα phone switch στην αίθουσα υπολογιστών; Τρέχουν με Linux.
• Είναι μέσα στον υπολογιστή σας. Ακόμη και αν δεν κάποιο υπολογιστή με Linux, η Microsoft διαθέτει έναν πυρήνα Linux στην έκδοση 2.0 του Windows Subsystem for Linux των Windows 10.
• Είναι μέσα σε αυτοκίνητα. Η Tesla (και άλλοι κατασκευαστές αυτοκινήτων) χρησιμοποιούν το Linux στα οχήματά τους.

Οπουδήποτε αλλού εκτός από τους προσωπικούς υπολογιστές, το Linux κυριαρχεί.

Το Linux είναι πιο επιτυχημένο από το Unix; Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι χρησιμοποιείται περισσότερο, δηλαδή ο αριθμός των συσκευών που τρέχουν με Linux, είναι μεγαλύτερος.

Έτσι όπως φαίνεται, το Linux σκότωσε το Uηix ή για να το πούμε διαφορετικά, το Linux σταμάτησε την διαδρομή του Unix κατακτώντας τον ρόλο του.

Το Unix φυσικά υπάρχει ακόμα, και τρέχει σε κρίσιμες υποδομές προσφέροντας αξιοπιστία και σταθερότητα. Αυτό θα συνεχιστεί μέχρι να σταματήσει η υποστήριξη των εφαρμογών, του λειτουργικού αλλά και του νέου hardware. Όσον αφορά τις νέες εγκαταστάσεις, υπάρχουν αρκετές παραλλαγές του Linux που δυσχεραίνουν την υιοθέτηση του Unix.

HTG