Η έννοια του start-up (νεοφυής επιχείρηση ελληνιστί) έχει περάσει μέσα από δεκάδες ορισμούς και αντεγκλήσεις σχετικά με το πραγματικό της περιεχόμενο.
Τα καλά νέα είναι ότι η σύγχυση γύρω από το τι εστί start-up δεν είναι ελληνικό φαινόμενο: Είναι μέρος μιας γενικότερης σύγχυσης που φτάνει μέχρι και τις ΗΠΑ.
Με απλά λόγια, θα λέγαμε ότι «start-up» είναι μια οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα (η πρώτη εταιρική μορφή υλοποίησης μιας ιδέας) η οποία έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά:
- Είναι νέα
- Είναι καινοτόμος
- Έχει ταχεία ανάπτυξη ή έχει προοπτικές ταχείας ανάπτυξης
Σημειώνεται ότι τα start-ups μοιάζουν ουκ ολίγες φορές με διάττοντες αστέρες. «Πεθαίνουν» μέσα στους πρώτους 12 μήνες ζωής (υπολογίζεται ότι μόνο 1 στα 12 start-upsκαταλήγουν να γίνουν πετυχημένες επιχειρήσεις βλ. πηγή εδώ).
Σ’ αυτό το σημείο προκύπτει εύλογα το εξής ερώτημα: Όταν λέμε start-up αναφερόμαστε πάντα σε μια μικρή επιχείρηση;
Η απάντηση είναι όχι. Σύμφωνα με τον Steve Blank υπάρχουν ουσιαστικά 4 είδη επιχειρηματικότητας:
Μικρές επιχειρήσεις που λαμβάνουν συνήθως χρηματοδότηση από οικογένεια, φίλους, μικρά τραπεζικά δάνεια και συνήθως δεν μεγιστοποιούν το κέρδος τους. Απλά υπάρχουν κι αναπτύσσονται διατηρώντας έναν μικρό κύκλο εργασιών
Tα start-ups με προσδοκία/στόχευση γρήγορης ανάπτυξης που λαμβάνουν συνήθως χρηματοδότηση υψηλού ρίσκου από κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (VC’s), θέλοντας να πετύχουν συνεχείς και επαναλαμβανόμενες πωλήσεις. Είναι το μοντέλο που συναντάμε στην Σίλικον Βάλεϊ, Νέα Υόρκη Ισραήλ, Μπανγκαλόρ, Σανγκάη, ήτοι στις κοιτίδες της καινοτομικής start-up επιχειρηματικότητας
Υφιστάμενες/μεγάλες επιχειρήσεις που αναπτύσουν νέες δραστηριότητες
Κοινωνική επιχειρηματικότητα με μη κερδοσκοπικό συνήθως χαρακτήρα
Μια παλιά ιστορία και ο μύθος του start-up «γκαράζ»
Μέσα από την ιδιότυπη κουλτούρα και την ιστορία των start-ups, έχει δημιουργηθεί μια παρανόηση: Στο άκουσμα της λέξης start-up, το μυαλό πολλών πάει αυτόματα σε μια ομάδα νεαρών αξύριστων προγραμματιστών (geeks), η οποία έχοντας ως έδρα της ένα …γκαράζ, αναπτύσσει το υπέρ-software, αποκλεισμένοι από τον έξω κόσμο, ενάντια σε θεούς και δαίμονες.
Είναι όμως πράγματι έτσι;
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη και φυσικά δεν περιορίζεται στην παραπάνω μονοσήμαντη «εικόνα» που έχουμε για τα start-ups.
Στην πραγματικότητα, αν πάμε πίσω με μια νοητή μηχανή του χρόνου στο σημείο γέννησης και εκκίνησης της start-up κουλτούρας, θα καταλάβουμε καλύτερα πολλά πράγματα.
Όλα ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Φρέντερικ Τέρμαν, πρύτανης της σχολής μηχανικών του πανεπιστημίου του Στάνφορντ, για να αυξήσει τα έσοδα του πανεπιστημίου και να δημιουργησει ευκαιρίες εργασίας για τους αποφοίτους, πρότεινε την εκμίσθωση των χώρων του πανεπιστημίου και την μετατροπή του σε επιστημονικό πάρκο (ο λόγος για το σημερινό Stanford ResearchPark).
Ο Τέρμαν, ο οποίος αποκαλείται και «πατέρας» της Σίλικον Βάλεϊ, βρήκε και venture capital (κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών) για την χρηματοδότηση τεχνολογικώνstartups που ξεκινούσαν ιδιώτες.
Εδώ έρχεται και “κολλάει” η ιστορία του γκαράζ: Υπό την καθοδήγηση του Τέρμαν, οι απόφοιτοι του Στάνφορντ, William Hewlett and David Packard δούλεψαν πυρετωδώς από το γκαράζ του τελευταίου πριν μετακινηθούν στο Stanford Research Park λίγο μετά το 1953.
Όλα τα υπόλοιπα είναι ιστορία: Συν τω χρόνω, η εταιρεία τους, η γνωστή σε όλους Hewlett-Packard έγινε η μεγαλύτερη παραγωγός υπολογιστών στον κόσμο.
Η πραγματική στιγμή για την έκρηξη των start-ups όμως και την μετατροπή της Σίλικον Βάλεϊ ως κοιτίδα εμφάνισης και δημιουργίας τους, ήρθε με μια διάσημη διαφωνία.
Το 1957, οι υπάλληλοι της εταιρείας Shockley Semiconductor έρχονται σε ρήξη με τον ιδρυτή της και συνεφευρέτη του πρώτου τρανζίστορ William Shockley και δημιουργούν την Fairchild Semiconductor. Η εταιρεία σημνειώνει μεγάλη επιτυχία, ενώ μερικοί από τους ιδρυτές της καθώς και πολλοί υπάλληλοι της αποχωρούν για να δημιουργήσουν με την σειρά τους νέες επιχειρήσεις-startups.
Σε διάστημα περίπου μιας εικοσαετίας, το 1/8 των υπαλλήλων της παλιάς Shockley Semiconductor ίδρυσε 67 επιχειρήσεις, με το φαινόμενο των start-ups να επεκτείνεται έκτοτε ως χιονοστιβάδα στην διάσημη Κοιλίδα του Πυριτίου (Σίλικον Βάλεϊ).
Στην πραγματικότητα όμως, ο όρος “start-up” άρχισε να συζητιέται διεθνώς την περίοδο της λεγόμενης φούσκας dot-com μεταξύ 1997-2000 (dot-com bubble/dot-com boom/Internet bubble/Information Technology Bubble) όπου σημειώθηκε μια ραγδαία ανάπτυξη εταιρειών στον χώρο του Internet (των λεγόμενων dot com companies).
Ο start-up…φούρνος
Η ιστορία των start-ups κι έτσι όπως αναλύθηκε παραπάνω, ίσως εδραιώνει την αντίληψη ότι τα περισσότερα από αυτά δραστηριοποιούνται στον χώρο του software/πληροφορικής.
Παρά την αναμφισβήτητη πληθώρα τεχνολογικών start-ups διεθνώς, το πραγματικό αντικείμενο μιας επιχείρησης δεν καθορίζει αν είναι start-up ή όχι.
Το start-up «γονίδιο» έχει να κάνει με την ίδια την φιλοσοφία μιας νεοφυούς επιχείρησης.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του φούρνου, όπως αναλύεται σε σχετικό άρθρο του Δημήτρη Τσίγκου, Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών Επιχειρήσεων:
«Ας πούμε ότι ξεκινά κάποιος ένα συνοικιακό αρτοποιείο. Είναι start-up; Μάλλον όχι. Αν όμως ξεκινήσει αυτό το αρτοποιείο παράγοντας ένα εξαιρετικής ποιότητας ψωμί με αγνά, παραδοσιακά υλικά, αν φροντίσει να επικοινωνήσει την ανάπτυξη του προϊόντος αυτού στην αγορά με έναν έξυπνο, αποτελεσματικό τρόπο και αν έχει μελετήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο ώστε σιγά-σιγά από τον ένα φούρνο να κάνει ένα δίκτυο αρτοποιείων με σύγχρονα μέσα διανομής και προώθησης του προϊόντος, τότε ναι, είναι start-up».
Νεοφυής λοιπόν είναι η επιχείρηση που φέρει ένα καινοτόμο στίγμα: o λόγος ύπαρξής της είναι να προσφέρει μια λύση σε συγκεριμένο πρόβλημα ή μια επιθυμία των πελατών της και που στοχεύει να αναπτυχθεί γρήγορα και δυναμικά δημιουργώντας αξία για τους πελάτες, τους μετόχους και τους εργαζομένους της.
