Τι είναι το Metaverse, τι είναι η εικονική πραγματικότητα και τι η επαυξημένη πραγματικότητα; Όλα όσα δεν θέλατε ποτέ να μάθετε για το μέλλον των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του διαδικτύου.
Κορυφαία στελέχη εταιρειών, όπως ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ της Facebook και ο Σάτια Ναντέλα της Microsoft, έχουν αρχίσει να μιλούν για το Metaverse οραματιζόμενοι το μέλλον του διαδικτύου. Όμως τι είναι αυτό; Βιντεοπαιχνίδι ή μήπως εικονική πραγματικότητα; Και ποια η διαφορά με την επαυξημένη πραγματικότητα;
Η αλήθεια είναι ότι έχουμε κατακλυστεί από ορολογίες που σε κάποιο βαθμό είναι αρκετά ασαφής και γενικές. Και επειδή μιλάμε για ένα μέλλον που έρχεται, η κουβέντα μας θα μοιάζει λίγο με τις συζητήσεις που κάναμε στη δεκαετία του 1970, για το τι σημαίνει «διαδίκτυο». Τότε, τα δομικά στοιχεία μιας νέας μορφής επικοινωνίας βρίσκονταν στο στάδιο της οικοδόμησης, και κανείς δεν μπορούσε πραγματικά να ξέρει πώς θα έμοιαζε στην πραγματικότητα. Εκείνη την εποχή, ενώ όλοι ήξεραν ότι ερχόταν «το διαδίκτυο», δεν είχαν ιδέα για το πώς θα έμοιαζε αυτό.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει επίσης και πολλή διαφημιστικό μάρκετινγκ τυλιγμένο σε αυτή την ιδέα του metaverse. Το Facebook ήδη άλλαξε το όνομά του σε Meta, οραματιζόμενο ένα μέλλον όπου ο καθένας έχει μια ψηφιακή γκαρνταρόμπα, και όπου ίσως να ευελπιστεί ότι στο μέλλον θα κερδίσει χρήματα πουλώντας εικονικά ρούχα.
Το κερασάκι στην τούρτα έρχεται να συμπληρώσει η περίεργη Ελληνική απόδοση των ήδη ασαφών Αγγλικών όρων. Αν επιμένετε να μιλάτε μόνο Ελληνικά, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε το εξής λεξιλόγιο:
- Metaverse = Μετασύμπαν
- Virtual reality (VR) = Εικονική Πραγματικότητα
- Augmented reality (AR) = Επαυξημένη Πραγματικότητα
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό…
Table of Contents
Τι σημαίνει “Virtual Reality”;
Η εικονική πραγματικότητα (virtual reality) είναι μια προσομοιωμένη εμπειρία που μπορεί να είναι παρόμοια ή εντελώς διαφορετική από τον πραγματικό κόσμο. Οι εφαρμογές της εικονικής πραγματικότητας περιλαμβάνουν την ψυχαγωγία (π.χ. βιντεοπαιχνίδια ), την εκπαίδευση (π.χ. ιατρική ή στρατιωτική εκπαίδευση) και τις επιχειρήσεις (π.χ. εικονικές συναντήσεις).
H εικονική πραγματικότητα αντικαθιστά πλήρως το πραγματικό περιβάλλον του χρήστη με ένα προσομοιωμένο και δεν υπάρχει καμία αλληλοεπίδραση του πραγματικού κόσμου με τον προσομοιωμένο.
Τι σημαίνει “Augmented Reality”;
Η επαυξημένη πραγματικότητα ( Augmented reality ) είναι μια διαδραστική εμπειρία ενός πραγματικού περιβάλλοντος όπου τα αντικείμενα που βρίσκονται στον πραγματικό κόσμο ενισχύονται από αντιληπτικές πληροφορίες που παράγονται από υπολογιστή, μερικές φορές σε πολλαπλές αισθητηριακές μεθόδους, όπως των οπτικών , ακουστικών, απτικών, σωματοαισθητηριακών και οσφρητικών.
Το Augmented reality μπορεί να οριστεί ως ένα σύστημα που ενσωματώνει τρία βασικά χαρακτηριστικά: συνδυασμό πραγματικού και εικονικού κόσμου, αλληλεπίδραση σε πραγματικό χρόνο και ακριβή 3D καταχώρηση εικονικών και πραγματικών αντικειμένων.
Με αυτόν τον τρόπο, η επαυξημένη πραγματικότητα αλλάζει τη συνεχή αντίληψη κάποιου για ένα περιβάλλον πραγματικού κόσμου, ενώ η εικονική πραγματικότητα αντικαθιστά πλήρως το πραγματικό περιβάλλον του χρήστη με ένα προσομοιωμένο. Η επαυξημένη πραγματικότητα σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με δύο συνώνυμους όρους: μικτή πραγματικότητα και πραγματικότητα μέσω υπολογιστή.
Τι σημαίνει “Metaverse”;
Για να σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε πόσο ασαφής και περίπλοκος μπορεί να είναι ο όρος «το μετασύμπαν», ακολουθεί μια άσκηση που πρέπει να δοκιμάσετε: Αντικαταστήστε νοερά τη λέξη «μετασύμπαν» σε μια πρόταση με το «κυβερνοχώρος». Ενενήντα τοις εκατό των περιπτώσεων, το νόημα δεν θα αλλάξει ουσιαστικά.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο όρος δεν αναφέρεται πραγματικά σε κανένα συγκεκριμένο τύπο τεχνολογίας, αλλά μάλλον μια ευρεία αλλαγή στον τρόπο αλληλεπίδρασης με την τεχνολογία.
Σε γενικές γραμμές, οι τεχνολογίες που συνθέτουν το μετασύμπαν μπορεί να περιλαμβάνουν την εικονική πραγματικότητα, που χαρακτηρίζεται από εικονικούς κόσμους που συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμη και όταν δεν παίζετε, καθώς και την επαυξημένη πραγματικότητα που συνδυάζει πτυχές του ψηφιακού και του φυσικού κόσμου.
Ωστόσο, δεν απαιτείται η πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους αποκλειστικά μέσω VR ή AR. Ένας εικονικός κόσμος, όπως οι πτυχές του παιχνιδιού Fortnite που μπορούν να προσπελαστούν μέσω υπολογιστών, κονσόλων παιχνιδιών, ακόμη και κινητών τηλεφώνων, θα μπορούσε να είναι “το μετασύμπαν”.
Μεταφράζεται επίσης σε μια ψηφιακή οικονομία, όπου οι χρήστες μπορούν να δημιουργούν, να αγοράζουν και να πωλούν αγαθά. Και, στα πιο ιδεαλιστικά οράματα του μετασύμπαντος, αυτό θα είναι διαλειτουργικό, επιτρέποντάς σας να μεταφέρετε εικονικά αντικείμενα όπως ρούχα ή αυτοκίνητα από τη μια πλατφόρμα στην άλλη.
Στον πραγματικό κόσμο, μπορείτε να αγοράσετε ένα πουκάμισο από το εμπορικό κέντρο και στη συνέχεια να το φορέσετε σε έναν κινηματογράφο. Αυτήν τη στιγμή, οι περισσότερες πλατφόρμες έχουν εικονικές ταυτότητες (accound) που συνδέονται με μία μόνο πλατφόρμα, αλλά το metaverse μπορεί να σας επιτρέψει να δημιουργήσετε μια περσόνα, όπου μπορείτε να την παίρνετε παντού, όσο εύκολα μπορείτε να αντιγράψετε τη φωτογραφία του προφίλ σας από ένα κοινωνικό δίκτυο σε άλλο.
Τι τελικά θα είναι το metaverse;
Είναι δύσκολο να αναλύσετε τι σημαίνουν όλα αυτά, γιατί όταν ακούτε περιγραφές όπως τις παραπάνω, σίγουρα θα σκεφτείτε ότι το μετασύμπαν υπάρχει ήδη. Για παράδειγμα, το παιχνίδι World of Warcraft, είναι ένας εικονικός κόσμος όπου οι παίκτες μπορούν να αγοράσουν και να πουλήσουν αγαθά.
Και το Fortnite έχει εικονικές εμπειρίες, όπως συναυλίες και μία εκδήλωση όπου ο Rick Sanchez μαθαίνει για Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Μπορείτε να βάλετε ένα σετ μικροφώνου και ακουστικού και να βρεθείτε στο δικό σας προσωπικό εικονικό σπίτι. Είναι όντως αυτό το “μετασύμπαν”; Ή είναι απλά μερικά νέα είδη βιντεοπαιχνιδιών;
Λοιπόν …. ναι και όχι. Λέγοντας ότι το παιχνίδι Fortnite είναι «το Μετασύμπαν» θα ήταν κάπως σαν να λέμε ότι το Google είναι «το Διαδίκτυο». Ακόμα κι αν μπορούσατε, θεωρητικά, να περάσετε μεγάλα κομμάτια χρόνου στο Fortnite, κοινωνικοποιώντας τον εαυτό σας, αγοράζοντας πράγματα, μαθαίνοντας και παίζοντας παιχνίδια, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι καλύπτει ολόκληρο το εύρος του metaverse.
Από την άλλη πλευρά, όπως ακριβώς θα ήταν ακριβές να πούμε ότι η Google αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του διαδικτύου, είναι εξίσου ακριβές να πούμε ότι η δημιουργός εταιρεία του Fortnite, η Epic Games, δημιουργεί ένα μέρος του μετασύμπαντος.
Και δεν είναι η μόνη εταιρεία που το κάνει. Μέρος αυτής της δουλειάς θα γίνει από τεχνολογικούς γίγαντες όπως η Microsoft και το Facebook, που μετονομάστηκε πρόσφατα σε Meta για να αντικατοπτρίζει αυτό το έργο. Πολλές άλλες διάφορες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Nvidia, Unity, Roblox, ακόμη και Snap, εργάζονται όλες για την κατασκευή της υποδομής που θα μπορούσε να γίνει το metaverse.
Και εδώ είναι που δεν μπορούμε να πούμε τι και πως θα είναι το μετασύμπαν. Έχουμε μια αόριστη αίσθηση του τι υπάρχει αυτήν τη στιγμή που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε metaverse, και γνωρίζουμε ποιες εταιρείες επενδύουν στην ιδέα, αλλά ακόμα δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί.
Θα μπορούσε να είναι η επόμενη ιδέα της τηλε-εργασίας σε ένα εικονικό εργασιακό περιβάλλον, ή το σχολείο του μέλλοντος όπου η διδασκαλία θα μετατρεπόταν σε διαδραστικά περιβάλλοντα μάθησης. Το metaverse θα μπορούσε επίσης να φιλοξενεί ξεναγήσεις εικονικής πραγματικότητας σε σπίτια, στον τομέα των ακινήτων. Φαντασία να έχετε και θα βρείτε άπειρες εκδοχές.
Το Facebook προς το παρόν θεωρεί ότι θα περιλαμβάνει ψεύτικα σπίτια στα οποία μπορείτε να προσκαλέσετε όλους τους φίλους σας να κάνετε παρέα και ότι αυτό θα είναι το metaverse.
Η Microsoft φαίνεται να πιστεύει ότι θα μπορούσε να περιλαμβάνει εικονικές αίθουσες συσκέψεων για να εκπαιδεύσετε νεοπροσληφθέντες υπαλλήλους ή να κάνετε ένα meeting με τους συναδέλφους σας.
Όλα αυτά φαίνονται ωραία, αλλά δεν προσδιορίζουν πραγματικά ένα σημερινό προϊόν ή ακόμη και ένα πιθανό μελλοντικό metaverse.
Metaverse και ολογράμματα
Όταν ήρθε το διαδίκτυο για πρώτη φορά, ξεκίνησε με μια σειρά από τεχνολογικές καινοτομίες, όπως η δυνατότητα να επιτρέπουν στους υπολογιστές να μιλούν μεταξύ τους σε μεγάλες αποστάσεις ή τη δυνατότητα υπερσύνδεσης από μια ιστοσελίδα σε άλλη. Αυτά τα τεχνικά χαρακτηριστικά ήταν τα δομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για να φτιάξουμε τις δομές με τις οποίες γνωρίζουμε το διαδίκτυο σήμερα: ιστότοποι, εφαρμογές, κοινωνικά δίκτυα και οτιδήποτε άλλο βασίζεται σε αυτά τα βασικά στοιχεία.
Επιπλέον εμφανίστηκαν νέα δομικά στοιχεία διεπαφής, που δεν αποτελούν αυστηρά μέρος του διαδικτύου, αλλά εξακολουθούν να είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει, όπως οθόνες, πληκτρολόγια, ποντίκια και οθόνες αφής.
Με το metaverse, υπάρχουν ορισμένα νέα δομικά στοιχεία, όπως η δυνατότητα φιλοξενίας εκατοντάδων ατόμων σε ένα server (ιδανικά οι μελλοντικές εκδόσεις ενός metaverse θα μπορούν να τις χειρίζονται χιλιάδες ή και εκατομμύρια άνθρωποι ταυτόχρονα) ή εργαλεία παρακολούθησης κίνησης που μπορούν να διακρίνουν πού κοιτάζει ένα άτομο ή πού είναι τα χέρια του. Αυτές οι νέες τεχνολογίες κεντρίζουν την φαντασία και μοιάζουν φουτουριστικές.
Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμοί που προς το παρόν είναι αδύνατο να ξεπεραστούν. Όταν εταιρείες τεχνολογίας όπως η Microsoft ή η Meta εμφανίζουν φανταστικά βίντεο με τα οράματά τους για το μέλλον, συχνά τείνουν να αποσιωπούν πώς θα αλληλεπιδράσουν οι άνθρωποι με το μετασύμπαν.
Τα ακουστικά εικονικής πραγματικότητας εξακολουθούν να είναι πολύ αδέξια και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν ναυτία ή πόνο εάν τα φορούν για πολύ ώρα. Τα γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας αντιμετωπίζουν ένα παρόμοιο πρόβλημα, πέρα από το “ασήμαντο” ζήτημα του πώς θα μπορούσαν οι άνθρωποι να τα φορούν δημόσια χωρίς να μοιάζουν με αστροναύτες.
Λοιπόν, πώς οι εταιρείες τεχνολογίας διαφημίζουν την ιδέα τους χωρίς να δείξουν την πραγματικότητα των ογκωδών ακουστικών και των γυαλιών; Μέχρι στιγμής, ως κύρια λύση τους φαίνεται να είναι η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στα ρούχα. Αλλά από αυτό που υπάρχει σήμερα, μέχρι να μπορείτε να δείτε την ολογραφική γυναίκα από την παρουσίαση του Meta, φορώντας ένα απλό ζευγάρι γυαλιών μυωπίας, η τεχνολογία απέχει πολύ.
Σε αντίθεση με τις διαφημίσεις που προβάλουν ψηφιακά κινούμενα avatar, τα οποία σίγουρα στο μέλλον θα γίνουν και πιο ρεαλιστικά, δεν υπάρχει δυνατότητα για την εμφάνιση μιας τρισδιάστατης εικόνας στον αέρα χωρίς αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες. Ό,τι κι αν σας δείχνουν οι ταινίες του Iron Man ή η συνέντευξη του Ζάκερμπεργκ.
Η Microsoft, η Meta και κάθε άλλη εταιρεία εμφανίζουν demo που προσπαθούν να δώσουν μια καλλιτεχνική εντύπωση για το τι θα μπορούσε να είναι το μέλλον, χωρίς απαραίτητα να λαμβάνουν υπόψη κάθε τεχνική δυσκολία. Όπως άλλωστε θα σας μιλήσει κάθε διαφήμιση που θα εστιάζει στο κοντινό μέλλον.
Όλο αυτό το ονειροπόλημα για το πως φαντάζεται κάθε εταιρεία την μελλοντική τεχνολογία δυστυχώς δεν μας προσδιορίζει ποια τελικά από τα οράματα τους θα γίνουν πραγματικά αληθινά μια μέρα. Εάν για παράδειγμα, τα ακουστικά VR και AR θα γίνουν αρκετά άνετα και φθηνά για να φορούν οι άνθρωποι σε καθημερινή βάση.
Πώς είναι το Metaverse αυτή τη στιγμή;
Το παράδοξο του ορισμού του μετασύμπαντος είναι ότι για να είναι το μέλλον, πρέπει να ορίσετε το παρόν. Έχουμε ήδη μαζικά διαδικτυακά παιχνίδια (MMO) που είναι ουσιαστικά ολόκληροι εικονικοί κόσμοι, ψηφιακές συναυλίες, βιντεοκλήσεις με ανθρώπους από όλο τον κόσμο, online avatars και εμπορικές πλατφόρμες. Έτσι, για να “πουληθούν” αυτά τα πράγματα ως ένα νέο όραμα του κόσμου, πρέπει να υπάρχει κάποιο στοιχείο που είναι νέο.
Αφιερώστε αρκετό χρόνο κάνοντας συζητήσεις για το metaverse και αναπόφευκτα κάποιος θα αναφερθεί σε φανταστικές ιστορίες όπως το Snow Crash (το μυθιστόρημα του 1992 που επινόησε τον όρο «metaverse») ή της ταινίας Ready Player One , που απεικονίζει έναν κόσμο VR όπου όλοι εργάζονται, παίζουν και ψωνίζουν.
Αυτές οι ιστορίες είναι ένα ευφάνταστο σημείο αναφοράς για το metaverse, που οι εταιρείες τεχνολογίας θα μπορούσαν να πουλήσουν ως κάτι νέο.
Όμως, ενώ μπορούμε να συγκρίνουμε την πορεία του πρώιμου διαδικτύου έως σήμερα και να υποθέσουμε ότι όλα θα προχωρήσουν αντίστοιχα με το metaverse αυτό δεν είναι δεδομένο. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι άνθρωποι θα θέλουν να κάνουν παρέα χωρίς φυσική επικοινωνία, να εργάζονται σε ένα εικονικό γραφείο ή να παίζουν πόκερ με το ολόγραμμα του Mark Zuckerberg. Και αν η τεχνολογία VR και AR θα γίνει αρκετά απρόσκοπτη, ώστε να είναι τόσο συνηθισμένη όσο τα smartphone και οι υπολογιστές σήμερα.
Ίσως απλά να εξελιχθεί σε μερικά VR παιχνίδια και ψηφιακά avatar στις κλήσεις Zoom, κάτι δηλαδή που εξακολουθούμε να θεωρούμε ότι είναι το διαδίκτυο σήμερα.
