Σε παλαιότερες δημοσιεύσεις έχουμε μιλήσει για τα Dark patterns. Αν νιώθετε να σας ζητείται κάτι που δεν θέλετε να κάνετε αλλά δεν έχετε (εμφανείς) επιλογές ίσως είστε μπροστά από ένα Dark pattern.
Τα Dark patterns είναι τεχνικές που σας παραπλανούν σκόπιμα για να κάνουν ό, τι θέλει μια εταιρεία. Έτσι μάλλον αξίζει να καταλάβετε πώς λειτουργούν. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Επιβεβαιώστε κάτι και νιώστε μοναδικός
Οι σχεδιαστές ιστοσελίδων που θέλουν να σας κάνουν να εγγραφείτε σε ένα ενημερωτικό δελτίο προσπαθούν να σας κάνουν να αισθανθείτε ότι είστε αρκετά έξυπνη απαντώντας σωστά σε μια ερώτηση… Δείτε την παρακάτω εικόνα:
This is the worst kind of popup. Not only is it disruptive to my reading experience, it’s also manipulative. #webdesign #darkpatterns pic.twitter.com/Yhi7Vk3TOQ
— TJ Pitre (@tpitre) July 26, 2018
Για να παρακάμψετε την εγγραφή, θα πρέπει να κάνετε κλικ στον σχεδόν αόρατο σύνδεσμο που αναφέρει ότι δεν σας ενδιαφέρει η γάτα.
Όλα αυτά είναι σκόπιμα. Ένα απλό αναδυόμενο παράθυρο μπορεί να είχε καλύτερα αποτελέσματα γιατί δεν προσπαθούν να σας κοροϊδέψουν. Όμως η παραπάνω πρακτική είναι πάρα πολύ συνηθισμένη. Το Tumblr έχει πάρα πολλά παραδείγματα αν θέλετε να δείτε.
Δόλωμα και διακόπτης
Μερικές φορές κάνετε κλικ σε κάποιο κουμπί για να κάνετε κάτι, και ανακαλύπτετε ότι έχετε κάνει ακριβώς το αντίθετο. Αυτό είναι το κλασικό δόλωμα και διακόπτης.
Η Microsoft χρησιμοποίησε αυτό το τέχνασμα όταν προωθούσε τα Windows 10. Κάποια στιγμή εμφάνιζαν δύο κουμπιά: αναβάθμιση τώρα ή αναβάθμιση απόψε.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι ήσασταν από αυτούς που δεν θέλατε να εγκαταστήσετε τα Windows 10. Ποιο κουμπί θα πιέζετε; Πάρα πολλοί κατέληξαν να εγκαταστήσουν τα Windows ενώ δεν το ήθελαν.
Αργότερα έγινε χειρότερο: ακόμη και το κλείσιμο του παραθύρου που εμφάνιζε τα δύο κουμπιά μπορούσε να προκαλέσει μια εγκατάσταση.
Υπάρχουν και άλλοι τύποι Dark patterns, αλλά όλα έχουν ένα κοινό: υποθέτουν ότι δεν διαβάζετε τις οδηγίες και ότι λειτουργείτε με το ένστικτο. Έτσι κάποια στιγμή μπορεί να κάνετε κλικ σένα λάθος κουμπί για να συνεχίσετε με ό, τι κάνετε. Πάρα πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν την συγκεκριμένη τεχνική.
Για παράδειγμα: τον περασμένο Απρίλιο το Facebook χρησιμοποίησε Dark patterns για να υπονομεύσει τους κανόνες ιδιωτικότητας της ΕΕ. Ρίξτε μια ματιά:
Προσέξτε τα κουμπιά στα αριστερά. Το κουμπί που κλείνει το αναδυόμενο παράθυρο αφού δεχτείτε τις ρυθμίσεις είναι μπλε, οπότε ξεχωρίζει. Το κουμπί που σας επιτρέπει να πειράξετε τις ρυθμίσεις είναι λευκό έτσι ώστε να είναι τόσο έντονο σαν το μπλε. Ο τίτλος “Διαχείριση ρυθμίσεων δεδομένων” καθιστά τη σελίδα λίγο τρομακτική για τους μη-geeks.
Το Facebook γνωρίζει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μελών του θα πατήσει το μπλε κουμπί χωρίς να διαβάσει τίποτα μόνο και μόνο για να εξαφανίσει το αναδυόμενο παράθυρο. Όμως με το “συμφωνώ” των χρηστών , η εταιρεία έχει τη συγκατάθεσή τους για τη συλλογή δεδομένων κάτι που απαιτείται πλέον νομικά από τον GDRP.
Τίποτα από τα παραπάνω εικόνα δεν είναι παράνομο. Όμως το Facebook δεν παρουσιάζει ουδέτερα τις επιλογές που σας δίνει.
Φυσικά υπάρχουν χιλιάδες τέτοια παραδείγματα στο διαδίκτυο. Ας μιλήσουμε λίγο για τα crapware. Ξέρετε πολλές φορές οι εγκαταστάτες δωρεάν εφαρμογών κρύβουν παγίδες:
Η ιδέα εδώ είναι ότι θα κάνετε κλικ στο “Επόμενο” χωρίς να διαβάσετε τι θέλει να εγκαταστήσει η εφαρμογή εγκατάστασης. Η δεξιά εικόνα μάλιστα προσφέρει με πολύ μικρά γράμματα direct λήψη της εφαρμογής και δεν θα σας στείλει σε κάποια άλλη σελίδα με δεκάδες ads. Αυτή η πρακτική χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990.
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε
Υπάρχουν πάρα άλλα είδη Dark patterns (σκοτεινών μοτίβων). Οποιοσδήποτε σχεδιασμός που προσπαθεί να σας ζητήσει να κάνετε κάτι που δεν θέλετε χρησιμοποιεί κάποιο σκοτεινό μοτίβο. Για περισσότερα μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στις παρακάτω δημοσιεύσεις:
- Dark Ρatterns: Πώς παραπλανούν σε λάθος επιλογές απορρήτου
- Facebook dark ρatterns: τι είναι τα σκούρα μοτίβα και πως εξαπατούν
Κατάμαυρα Patterns σε σκούρο φόντο και με ελάχιστο φωτισμό !!!