Οι περισσότεροι από εμάς θα μολυνθούμε με κοροναϊό τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας. Αυτό μπορεί να είναι ένα ανησυχητικό γεγονός για πάρα πολλούς, ειδικά για εκείνους που έχουν ακούσει μόνο για ένα κοροναϊό, τον SARS-CoV-2, την αιτία της νόσου που είναι γνωστή και σαν COVID 19.
Υπάρχουν πολύ περισσότεροι κοροναϊοί από το SARS-CoV-2. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια οικογένεια εκατοντάδων ιών. Οι περισσότεροι από αυτοί υπάρχουν σε μολυσμένα ζώα, όπως νυχτερίδες, κοτόπουλα, καμήλες και γάτες.
Περιστασιακά, ιοί που μολύνουν ένα είδος μπορούν να μεταλλαχθούν με τέτοιο τρόπο που τους επιτρέπει να αρχίσουν να μολύνουν και ένα άλλο είδος.
Ο πρώτος κοροναϊός ανακαλύφθηκε στα κοτόπουλα τη δεκαετία του 1930. Χρειάστηκαν μερικές δεκαετίες μέχρι να εμφανιστούν οι πρώτοι κοροναϊοί που μπορούσαν να προσβάλουν τον άνθρωπο τη δεκαετία του 1960. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν επτά κοροναϊοί που έχουν την ικανότητα να προκαλούν ασθένειες σε ανθρώπους.
Τέσσερις από αυτούς είναι ενδημικοί (απαντώνται σε συγκεκριμένα άτομα ή σε μια συγκεκριμένη περιοχή) και συνήθως προκαλούν κάποια ήπια ασθένεια, αλλά οι τρεις μπορούν να προκαλέσουν πολύ πιο σοβαρές ή ακόμη και θανατηφόρες ασθένειες.
Οι κοροναϊοί εντοπίζονται σε όλο τον κόσμο και ευθύνονται για το περίπου 10 με 15% των κρυολογημάτων, κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Οι κοροναϊοί που προκαλούν ήπια έως μέτρια ασθένεια σε ανθρώπους ονομάζονται: 229E, OC43, NL63 και HKU1.
Οι πρώτοι κοροναϊοί που ανακαλύφθηκαν ότι είναι σε θέση να μολύνουν τον άνθρωπο είναι οι 229Ε και OC43. Και οι δύο ιοί συνήθως προκαλούν ένα κοινό κρυολόγημα και σπάνια προκαλούν από μόνοι τους κάποια σοβαρή ασθένεια. Συχνά ανιχνεύονται ταυτόχρονα με άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις.
Το 2004, ο NL63 εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε ένα μωρό που έπασχε από βρογχιολίτιδα (λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος) στην Ολλανδία. Αυτός ο ιός υπήρχε πιθανότατα εδώ και εκατοντάδες χρόνια, αλλά δεν τον είχαμε βρει μέχρι τότε. Ένα χρόνο αργότερα, στο Χονγκ Κονγκ, βρέθηκε ένας άλλος κοροναϊός, αυτή τη φορά σε έναν ηλικιωμένο ασθενή με πνευμονία. Αργότερα ονομάστηκε HKU1 και βρέθηκε ότι υπάρχει σε πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο.
Όμως δεν προκαλούν όλοι οι κοροναϊοί κάποια ήπια ασθένεια. Το Sars (σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο ή severe acute respiratory syndrome) που προκλήθηκε από το SARS-CoV εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2002. Η αιτία αυτής της επιδημίας δεν επιβεβαιώθηκε μέχρι το 2003 όταν το γονιδίωμα του ιού εντοπίστηκε από το Εθνικό Εργαστήριο Μικροβιολογίας του Καναδά. Το Sars έχει πολλές ομοιότητες με την τρέχουσα πανδημία του COVID-19. Οι ηλικιωμένοι είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κάποια σοβαρή ασθένεια και τα συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν πυρετό, βήχα, μυϊκό πόνο και πονόλαιμο. Όμως υπήρχε πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνεις αν είχες Sars. Από το 2002 έως την τελευταία αναφερόμενη υπόθεση το 2014, 774 άτομα έχασαν την ζωή τους.
Μια δεκαετία αργότερα, το 2012, υπήρξε ένα άλλο ξέσπασμα που αφορούσε έναν κοροναϊό που εντοπίστηκε πρόσφατα: τον MERS-CoV. Η πρώτη περίπτωση αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (Mers από το Middle East respiratory syndrome) εμφανίστηκε στη Σαουδική Αραβία. Υπήρξαν δύο ακόμη κρούσματα Mers: στη Νότια Κορέα το 2015 και την Σαουδική Αραβία το 2018. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις Mers κάθε χρόνο, αλλά τα κρούσματα δεν εξαπλώνονται.
Γιατί λοιπόν οι Sars ή οι Mers δεν οδήγησαν σε πανδημίες; Το R0 τόσο του Sars όσο και του SARS-CoV-2 είναι περίπου δύο ή τρία (αν και μερικές πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του R0 για τον SARS-CoV-2 είναι περίπου πέντε), πράγμα που σημαίνει ότι κάθε μολυσμένο άτομο είναι πιθανό να μολύνει δύο ή τρία άλλα άτομα. Τα συμπτώματα του Sars ήταν πιο σοβαρά, επομένως ήταν πολύ πιο εύκολο να εντοπίσουμε και να απομονώσουμε τους ασθενείς.
Το R0 of Mers είναι κάτω από ένα. Δεν είναι πολύ μεταδοτική ασθένεια. Οι περισσότερες περιπτώσεις έχουν συνδεθεί με κάποια επαφή με μολυσμένες καμήλες ή με μια πολύ στενή επαφή με κάποιο ήδη μολυσμένο άτομο.
Τι είναι, ο δείκτης R0; Σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά άρθρα, για να προσδιοριστεί το πόσο εύκολα μεταδίδεται ένας ιός, οι ειδικοί όρισαν ένα “βασικό αριθμό αναπαραγωγής” του, τον R0.
Μία από τις κύριες προκλήσεις στον περιορισμό της επιδημίας SARS-CoV-2 είναι ότι τα συμπτώματα μπορεί να είναι πολύ ήπια (μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην εμφανίσουν καθόλου συμπτώματα) αλλά μπορούν να μολύνουν πολλούς άλλους ανθρώπους.
Το SARS-CoV-2 δεν είναι τόσο θανατηφόρο όσο το Sars ή το Mers, αλλά επειδή μπορεί να εξαπλωθεί χωρίς να ανιχνευτεί, ο αριθμός των ατόμων που θα μολύνει και οι αριθμοί που θα πεθάνουν θα είναι πολύ υψηλότεροι από οποιονδήποτε κορανοϊό που έχουμε συναντήσει ποτέ.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε στο The Conversation από την Lindsay Broadbent, ερευνητικής συνεργάτιδας, της Ιατρικής Σχολής, της Οδοντιατρικής και των Βιοϊατρικών Επιστημών, του Queen’s University Belfast με άδεια Creative Commons.
