Δικαίωμα στην επιδιόρθωση ή δικαίωμα στην επισκευή: Για να περιορίσει τα ηλεκτρονικά απόβλητα και τις καταχρηστικές πρακτικές που εφαρμόζουν οι κατασκευαστές για να εμποδίζουν τους χρήστες να επισκευάζουν τις συσκευές τους, η ΕΕ φέρεται να προετοιμάζει ένα νομοσχέδιο που θα νομιμοποιούσε το “δικαίωμα επισκευής” και θα υποχρέωνε τους πωλητές να σχεδιάζουν προϊόντα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και ευκολότερη συντήρηση.
Το επερχόμενο νομοσχέδιο βρίσκεται ήδη σε στάδιο δημόσιας συζήτησης, και έχει τη στήριξη αρκετών βουλευτών της ΕΕ, αλλά και την υποστήριξη από οργανισμούς όπως η Greenpeace, η οποία διαμαρτύρεται συνεχώς για τις σημερινές πρακτικές μεγάλων κατασκευαστών.
Προγραμματισμένη Απαξίωση ή Planned Obsolescence
Ο όρος “προγραμματισμένη απαξίωση”, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα προϊόντα που σχεδιάστηκαν σκόπιμα να χαλάσουν λίγο μετά την λήξη της εγγύησής τους. Έτσι οι καταναλωτές αναγκάζονται να αγοράζουν συνεχώς καινούργια.
Η Greenpeace αναφέρει ότι αυτή η πρακτική, που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες, έχει οδηγήσει στη συσσώρευση τεράστιων ποσοτήτων ηλεκτρονικών αποβλήτων που δεν μπορούν να διαχειριστούν σε περιβαλλοντικά ασφαλείς συνθήκες.
Μέσω της νέας νομοθεσίας της, η ΕΕ σχεδιάζει να επιβάλει νέους κανονισμούς στους κατασκευαστές που επιθυμούν να διαθέσουν τις συσκευές τους στην Ευρώπη, όπως καλύτερες πρακτικές σχεδίασης των προϊόντων που επικεντρώνονται στη μακροβιότητα. Μια από τις απαιτήσεις του νόμου θα είναι και η κατασκευή προϊόντων που είναι φιλικά σε κάθε επισκευή.
Τι γίνεται με τα “κλειδωμένα” προϊόντα;
Μια πρώτη έκθεση της ΕΕ που περιγράφει την επικείμενη νομοθεσία (είναι διαθέσιμη από εδώ) φέρεται να παρέχει στους χρήστες το νόμιμο δικαίωμα να επισκευάσουν τα προϊόντα τους σε οποιοδήποτε κατάστημα επιδιόρθωσης επιλέξουν.
Επί του παρόντος, οι κατασκευαστές χρησιμοποιούν κλειδώνουν τις συσκευές τους για να εμποδίσουν τους πελάτες να τις επιδιορθώσουν ή να επισκευάσουν προϊόντα σε μη εγκεκριμένα καταστήματα.
Μεγάλες επιχειρήσεις, όπως η Apple, κατασκευαστές τηλεφώνων, πωλητές εκτυπωτών και άλλες, χρησιμοποιούν νομικές συμβάσεις ή κλειδαριές λογισμικού (DRM) για τη δημιουργία δευτερογενών χρηματοοικονομικών ροών από την αγορά επισκευής και συντήρησης.
Η ΕΕ θέλει προϊόντα που γίνονται και πάλι ανταλλακτικά
Εκτός από τη χορήγηση του νόμιμου δικαιώματος σε οποιονδήποτε πολίτη της ΕΕ να επισκευάσει το προϊόν του οπουδήποτε του αρέσει χωρίς να διακινδυνεύει να χάσει την εγγύησή του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχεδιάζει επίσης να απαιτήσει από τις εταιρείες να δημιουργούν προϊόντα με “δυνατότητα αποκατάστασης”.
Με το “φιλικό προς την επισκευή” η ΕΕ αναφέρεται σε προϊόντα που διαθέτουν ανταλλακτικά τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν όταν χρειαστεί.
Η ΕΕ υποστηρίζει ότι αντικαθιστώντας μόνο το τμήμα ενός προϊόντος που δεν λειτουργεί, θα μειώσει το ποσοστό των ηλεκτρονικών αποβλήτων που παράγονται κάθε χρόνο.
Η ΕΕ υποστηρίζει επίσης ότι, με την εισαγωγή της νέας νομοθεσίας για το δικαίωμα επισκευής, θα έρθουν και νέες θέσεις εργασίας στην αγορά των επισκευών που έχουν χαθεί από τότε που οι πωλητές άρχισαν να περιορίζουν τις εργασίες επισκευής σε επιλεγμένα καταστήματα ή μόνο μέσα στα δικά τους καταστήματα.
Επί του παρόντος, στις ΗΠΑ, ένδεκα πολιτείες χρησιμοποιούν παρόμοιους νόμους που υιοθετήθηκαν μετά από χρόνια δημόσιων συζητήσεων και μόνο για ορισμένες αγορές και όχι για όλα τα προϊόντα που κυκλοφορούν.
Φυσικά οι μεγάλες επιχειρήσεις θα προσπαθήσουν να καταπολεμήσουν αυτό το νομοσχέδιο με νύχια και με δόντια, καθώς τα έσοδά τους θα μειωθούν σημαντικά.
Έτσι είναι πολύ πιθανό το σχέδιο της ΕΕ να κατακλυστεί με ατελείωτες συζητήσεις, όπως ακριβώς συνέβη και στις ΗΠΑ.
