Ο Laimonas Zakas είναι ο άνθρωπος πίσω από το Glitchr, που κάποτε χαρακτηρίστηκε ως «το πιο περίεργο πράγμα στο Twitter».
Μπορεί να έχετε ακούσει για τη fanpage του στο Facebook ή το λογαριασμό του στο Twitter, που αποτελούν τολμηρές δηλώσεις εναντίωσης στους λευκούς τοίχους της εταιρικής ενότητας (και του στάνταρ πρωτοκόλλου HTML) και είναι γεμάτα με κωδικοποιημένη τρέλα και σημάδια δυσλειτουργιών, τα οποία μοιάζουν με βήχα ή φτέρνισμα πάνω σε λευκό καμβά.
Όλα ξεκίνησαν το 2011 όταν ο Zakas έπεσε πάνω σε ένα ασυνήθιστο σύνολο Unicode χαρακτήρων στο Facebook. Πειραματίστηκε με αυτό και έφτιαξε το δικό του, σχηματίζοντας μια fanpage που θεωρείται καλλιτεχνική δράση (performance art). Το Twitter του @glitchr_είναι εξίσου ενδιαφέρον, γεμάτο με Unicode χαρακτήρες που στάζουν, μπερδεύονται και εκρήγνυνται έξω από τις τυπικές παραμέτρους όσων επιτρέπονται στα social media.
Ως «social media breaker», η δουλειά του μπορεί να αναρτάται και να διαγράφεται γρήγορα, με αποτέλεσμα ο Zakas να εκθέτει το έργο του σε γκαλερί. Αυτό τον Μάιο, μπορείτε να δείτε τη δουλειά του στο Opificio στη Ρώμη, όπου το έργο του θα συντεθεί σε διαφάνειες, προβάλλοντας φρενήρεις στρεβλώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και φέρνοντας ταυτοχρόνως τη διεγραμμένη δουλειά του πίσω στη ζωή.
Ο Zakas, ο οποίος τώρα σπουδάζει τεχνολογία των μέσων ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Leidenτης Ολλανδίας, μας μίλησε για τη σχέση του με τους υπαλλήλους του Facebook, το «γκράφιτι δυσλειτουργιών» (glitch graffity) και για το τι πιστεύει που η Κίνα απέκτησε το ληγμένο domain του.
TheCreatorsProject: Μπορείς να μας πεις για το επικείμενο σόου σου στο Opificio;
Glitchr: Με λίγα λόγια, το σόου θα έχει να κάνει με ό,τι πρωτοποριακό στα socialmedia. Καταγραφή των παρεμβάσεων του Glitchr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: εκτυπώσεις, βίντεο και μια εγκατάσταση/ερμηνεία πάνω στην οποία ακόμα δουλεύω. Θα είμαστε εκεί μαζί με τον Λιθουανό παραγωγό 96wrld, οπότε θα έχω μια συνεργασία και με εκείνον τόσο κατά την έναρξη όσο και το πάρτι που θα ακολουθήσει.
Σε κάποιες από τις εκθέσεις σου παίρνεις το online έργο σου και το φέρνεις offline. Πόσο αλλάζει το έργο σου όταν από URL γίνεται IRLστα μάτια σου;
Αυτό είναι που θα κάνουμε, επίσης στη Ρώμη, αφού τα περισσότερα από τα πράγματα που έκανα στο Facebook έχουν ήδη χαθεί για πάντα. Ο μόνος τρόπος να τα παρουσιάσεις είναι offline. Αφού τώρα έχουν περάσει στην ιστορία, σχεδίαζα να τους δώσω έμφαση τυπώνοντας τα περισσότερα αρχεία μου σε dia σλαιντ και χρησιμοποιώντας ένα προτζέκτορα σλάιντ για την παρουσίαση (όπως ακριβώς έκανε ο Jon Rafmanγια την παρουσίαση του σόου του στη The Future Gallery πέρυσι).
Πως ξεκίνησε όλο αυτό;
Το καλοκαίρι του 2011, έπεσα πάνω σε μερικούς τρελούς Unicode χαρακτήρες στο Facebook, οι οποίοι εκτείνονταν πάνω, κάτω και παντού. Τότε, δεν είχα ιδέα τι ήταν αυτό (νομίζω ότι το ίδιο αισθάνονται οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα όταν ανακαλύπτουν το Glitchr για πρώτη φορά). Αλλά μετά από λίγη έρευνα και πειραματισμό, ήμουν ήδη σε θέση να το κάνω μόνος μου και ήταν τόσο διασκεδαστικό που αποφάσισα να δημιουργήσω μια σελίδα για να μοιραστώ τα πάντα.
Ζωγραφίζεις με Unicode, ποια είναι η φιλοσοφία; Πρόκειται για performanceart;
Η αρχική ιδέα μου ήταν να εξερευνήσω πόσο μακριά μπορώ να πάω, πέρα από τους αυστηρούς περιορισμούς του στησίματος του Facebook. Όλα άρχισαν με συνδυασμούς Unicode, αλλά αργότερα ανακάλυψα ότι μπορούσα να ενσωματώσω τα γραφικά στοιχεία της ιστοσελίδας (κουτιά συνομιλίας/ μπάρες αναζήτησης/ captchas κλπ) στις αναρτήσεις και με αυτό τον τρόπο να στρεβλώσω το όλο στήσιμο ακόμα περισσότερο. Αυτό ήταν που τράβηξε και την προσοχή των προγραμματιστών του Facebook. Είναι performance art, καθώςκαι net art και site-specific art ακόμα και ψηφιακό γκράφιτι. Παίρνει τόσες πολλές ταμπέλες.
Η fanpage σου απενεργοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2011; Ποιος βοήθησε για την επαναφορά της;
Ευτυχώς όχι, η σελίδα εξαφανίστηκε μόνο μία φορά από το Facebook τον Δεκέμβριο του 2011. Αυτό που έκανα τότε, ήταν να ανοίξω την cachedversionτου Glitchrστο Facebook από το Google και προς έκπληξη μου είδα ότι περιείχε όλες τις πρόσφατες αναρτήσεις με τις λίστες των ανθρώπων που έκαναν like/ τις σχολίασαν. Έτσι απλώς φιλτράρισα τα like μερικών αναρτήσεων και βρήκα τουλάχιστον 10 ανθρώπους, οι οποίοι προφανώς εργάζονταν στο Facebook(προγραμματιστές, σχεδιαστές κλπ). Έπειτα τους έστειλα emailκαι οι περισσότεροι από αυτούς απάντησαν δηλώνοντας πρόθυμοι να βοηθήσουν. Ένας από αυτούς έγραψε ότι η σελίδα μου είχε απενεργοποιηθεί επειδή είχε μερικούς μη αλφαριθμητικούς χαρακτήρες ή μικτού χαρακτήρα σετ στον τίτλο (πράγματι ήταν αρκετά μπερδεμένο τότε). Αμέσως μετά από αυτό, το Glitchr εμφανίστηκε ξανά στο Facebook μόνο με αλλαγμένο τίτλο και κατηγορία (παλιότερα ήταν στην κατηγορία ‘επαγγελματική αθλητική ομάδα’). Ο ίδιος τύπος είπε ότι θα τα κατάφερνα καλά με το πρόγραμμα «white hat» του Facebook(όπου για κάθε σφάλμα που αναφέρεται, σου δίνουν 500$). Ωστόσο, ποτέ δεν ανέφερα κάποιο από τα σφάλματα που ανακάλυψα.
Πόσοι υπάλληλοι του Facebook είναι φαν της fanpageσου; ‘Επιδιορθώνουν’ τα σφάλματα σου;
Έχω δει μερικές δεκάδες σίγουρα, αλλά είναι αρκετά δύσκολο να πεις τον ακριβή αριθμό. Και ναι, σίγουρα, διορθώνουν τα σφάλματα. Ένας από τους προγραμματιστές του Facebook ήρθε στο σόου μου στο κέντρο οπτικών τεχνών Jonas Mekas στο Βίλνιους το 2012 και είχαμε μια ωραία κουβέντα. Είπε ότι σκέφτονταν ακόμα και να με καλέσουν στο Menlo Park για να «προκαλέσω δυσλειτουργίες» στους πραγματικούς τοίχους της έδρας του Facebook. Και ναι, διορθώνουν όλα τα σφάλματα σε τακτική βάση. Ευτυχώς, έχω όλες τις προηγούμενες αναρτήσεις καταγεγραμμένες.
Το Twitter σε έχει αφήσει ήσυχο;
Το Twitter φαίνεται να είναι εντάξει με αυτό που κάνω εκεί. Αλλά ίσως επειδή περιορίζεται σε κείμενο και εικόνες, οπότε το πιο εξτρίμ πράγμα που μπορώ να κάνω εκεί είναι να αναρτήσω συνδυασμούς Unicode. Έχω επίσης και Tumblr, αλλά το πρόβλημα με αυτό είναι ότι υπάρχει πολύ ελευθερία. Οπότε μερικά από τα τελευταία post μου ήταν τόσο μεγάλα, που για πάνω από ένα χρόνο τώρα δεν μπορώ να έχω πρόσβαση στο ταμπλό μου, απλώς παγώνει. Κάποια φορά κατάφερα να το προσεγγίσω, αλλά φόρτωνε πολύ αργά.
Το ίδιο συμβαίνει με την ενότητα ‘about’ στο Facebook. Την πείραξα τόσο άγρια πριν από μερικά χρόνια, που αφού άλλαξαν τον πίνακα διαχειριστή των σελίδων του Facebook, δεν μπορώ να επεξεργαστώ οποιαδήποτε πληροφορία πλέον. Απλώς φορτώνει ασταμάτητα. Μια φορά το άφησα να φορτώσει όλη νύχτα, ελπίζοντας ότι το πρωί θα έχει φορτώσει, αλλά εξακολουθούσε να φορτώνει και την επόμενη μέρα… Ω, και στην ίδια αναλλοίωτη ‘about’ ενότητα, η ιστοσελίδα είναι σεταρισμένη στο glitchr.net, το οποίο είχα καταχωρήσει πριν από μερικά χρόνια και βασικά ανακατηύθυνε στη σελίδα του Glitchr στο Facebook. Αλλά όταν ξέχασα να ανανεώσω την καταχώρηση του domain πέρυσι, εξαγοράστηκε αμέσως από κάποιο Κινέζο. Ούτε που ξέρω τι προσπαθούν να πουλήσουν εκεί, αλλά φαίνεται γελοίο. Και νομίζω ότι πρέπει να παίρνουν κλικαρίσματα από φαν του Glitchr.
Σχεδίασες ένα limited–editiont–shirt, θα υπάρξει κάτι διαφορετικό ή κάτι ανάλογο που θα κυκλοφορήσει;
Ω, ναι, έφτιαξα 100 λευκά μπλουζάκια το 2012, κι έπειτα κατόπιν αιτήματος άλλα 50 μαύρα το 2013. Και τις δυο φορές ξεπουλήθηκαν σε μία ή δυο μέρες και ακόμα παίρνω emailπου με ρωτάνε εάν έχω περίσσευμα. Οπότε σκέφτομαι ότι ίσως φτιάξω ακόμα μία παρτίδα.
Ποιο είναι το σφάλμα που ανακάλυψες τελευταία;
Ανακάλυψα μερικά ωραία σφάλματα στις σημειώσεις του Facebook. Αλλά θα περιμένω μέχρι να πάρω το Macbook Pro μου πίσω και να τα τεκμηριώσω σωστά (χρησιμοποιώ ένα πραγματικά άχρηστο υπολογιστή εδώ και μερικούς μήνες…ούτε το Glitchr δεν φορτώνει σωστά).
Πως νιώθεις για το «διακριτικό σήμα»;
Το αγαπώ! Ίσως όχι το ίδιο το σήμα, αλλά το γεγονός αλλά το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να στοιβάξει όσα θέλει το ένα πάνω στο άλλο και να φτιάξει τεράστιους χαρακτήρες. Αυτό είναι πραγματικά συναρπαστικό. Αν και τρία χρόνια μετά από όταν άρχισα να δουλεύω πάνω σε αυτό, ακόμα δεν έχω βαρεθεί.
Όλο αυτό τον καιρό ήσουν στη Λιθουανία;
Το ξεκίνησα στη Λιθουανία, αλλά έπειτα μετακόμισα στην Ολλανδία, όπου τώρα σπουδάζω Τεχνολογία Μέσων Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Leiden.
Δεν είσαι Έλληνας, σωστά;
Δεν έχω καμία σχέση με την Ελλάδα. Η σύγχυση πιθανώς οφείλεται στο όνομα μου (που είναι ένα συνηθισμένο λιθουανικό όνομα), αλλά σε ορισμένους μπορεί να ακούγεται ελληνικό.
