Ο άνθρωπος έφτιαξε τον υπολογιστή. Μετά έπαιξε σκάκι μαζί του. Όμως ο υπολογιστής είναι ο αδιαφιλονίκητος νικητής στο σκάκι. Και το παιχνίδι έχει χάσει την ομορφιά του.
Έτσι ο άνθρωπος σκέφτεται τώρα να αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού που τον κατάστησαν ένα μόνιμα χαμένο. Ένας πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι, ο Βλαντιμίρ Κράμνικ, συνεργάζεται με τους κατασκευαστές του AlphaZero, για να δοκιμάσει παραλλαγές στο παλιό κλασσικό παιχνίδι σκάκι. Σκοπός: να συγκλονίσει τους παίκτες με νέα δημιουργικά μοτίβα και να αυξήσει δραματικά τις πιθανές κινήσεις των πιονιών.
Ο Κράμνικ, ο οποίος αποχώρησε από το αγωνιστικό σκάκι πέρυσι, πιστεύει ότι το αγαπημένο του παιχνίδι δεν έχει αναπτυχθεί για πάρα πολλά χρόνια τώρα και έτσι δεν είναι πλέον δημιουργικό. Εν μέρει κατηγορεί τους υπολογιστές, των οποίων οι άψυχοι υπολογισμοί έχουν δημιουργήσει μια τεράστια βιβλιοθήκη με επιθέσεις και άμυνες.
Φυσικά όλες αυτές τις κινήσεις ο υπολογιστής τις έμαθε από τους ανθρώπους, αλλά το αποτέλεσμα είναι οι υπολογιστές να έχουν κάνει το παιχνίδι βαρετό, καθώς έχουν στο οπλοστάσιό τους εκατομμύρια κινήσεις και μέσω της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν κάθε στιγμή να παράγουν δισεκατομμύρια υπολογισμούς.
Ο Κράμνικ πρόσφατα παρουσίασε μερικές ιδέες για το πώς να αποκαταστήσει μέρος της ανθρώπινης τέχνης στο σκάκι, έχοντας την βοήθεια από τον μεγαλύτερο αντίπαλό του, τον πιο ισχυρό υπολογιστή σκακιού στον κόσμο. Συνεργάστηκε με το εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης Alphabet DeepMind, του οποίου οι ερευνητές έχουν κατασκευάσει το λογισμικό σκακιού AlphaZero, για να μάθουν στο πρόγραμμα εννέα νέες παραλλαγές σκακιού.
Η εργασία του Κράμνικ δεν είχε σκοπό να εναντιωθεί στην τεχνητή νοημοσύνη αλλά να παρουσιάσει έναν πιο συνεργατικό τρόπο για τη σχέση μεταξύ σκακιστών και μηχανών. «Οι μηχανές σκακιού κατασκευάστηκαν αρχικά για να παίζουν ενάντια στον άνθρωπο με στόχο να τους νικήσουν», λέει ο Νέναντ Τόμασεβ, ερευνητής της DeepMind που εργάστηκε στο έργο. «Τώρα βλέπουμε ένα σύστημα, όπως το AlphaZero, που χρησιμοποιείται για δημιουργική εξερεύνηση, σε συνδυασμό με τους ανθρώπους, και όχι αντίθετα σε αυτούς».
Οι άνθρωποι έχουν παίξει σκάκι για περίπου 1.500 χρόνια και οι τροποποιήσεις στους κανόνες είναι ελάχιστες. Το 1996, ένα χρόνο πριν ο Deep Blue της IBM νικήσει τον Κάσπαροφ, ο Μπόμπι Φίσερ κάλεσε συνέντευξη Τύπου στο Μπουένος Άιρες και παραπονέθηκε ότι το σκάκι χρειαζόταν επανασχεδιασμό για να υποβιβάσει την απομνημόνευση και να ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα.
Τότε πρότεινε το Fischer Random Chess, το οποίο διατηρεί τους συνηθισμένους κανόνες παιχνιδιού, αλλά τυχαιοποιεί τις αρχικές θέσεις των ισχυρών κομματιών στην πίσω κατάταξη του πίνακα κάθε παιχνιδιού. Το Fischer Random, επίσης γνωστό και ως Chess960, κέρδισε αργά μια θέση στον κόσμο του σκακιού και τώρα έχει τα δικά του τουρνουά.
Η DeepMind (Ντίπερμάιντ) και ο Κράμνικ αξιοποίησαν την ικανότητα του AlphaZero να μάθει ένα παιχνίδι από το μηδέν, ώστε να εξερευνήσει πολύ πιο γρήγορα τις νέες παραλλαγές και να αποτρέψει καθυστέρηση δεκαετιών ή και αιώνων, μέχρι ο άνθρωπος να αποκαλύψει την ομορφιά και τα ελαττώματα της κάθε παραλλαγής. «Δεν θέλετε να επενδύσετε πολλούς μήνες ή χρόνια της ζωής σας προσπαθώντας να παίξετε κάτι, μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσετε ότι τελικά δεν ήταν και τόσο ωραίο παιχνίδι», λέει ο Τόμασεβ.
Οι εννέα παραλλαγές στο σκάκι που δοκιμάστηκαν από το AlphaZero περιελάμβαναν το σκάκι χωρίς τους πύργους, με πέντε διαφορετικές τροποποιήσεις στην κίνηση των πιονιών, συμπεριλαμβανομένου του κανόνα στο οποίο τα πιόνια μπορούν να κινούνται μέχρι δύο τετράγωνα τη φορά καθ ‘όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Το σκάκι κερδίζει δημοτικότητα εδώ και χρόνια. Το ενδιαφέρον για το Chess960 έχει επίσης αυξηθεί, γεγονός που υποδηλώνει την όρεξη για νέους τύπους παιχνιδιού.
Το έργο της εταιρείας DeepMind και του Kramnik μπορεί επίσης να ενθαρρύνει το σκάκι να γίνει πιο δημιουργικό, τώρα που τα μηχανήματα είναι ασυναγώνιστα. Αντί να κάνουμε ένα υπολογιστή ισχυρότερο στο σκάκι και να νικάει μόνιμα τους ανθρώπους, μπορούμε να επικεντρωθούμε στο σκάκι ως τέχνη με τη μορφή παιχνιδιού.
