Σε όλο τον κόσμο, και ενάντια σε όλα τα επιστημονικά στοιχεία, ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού δεν πιστεύει ότι το σχήμα της Γης είναι σφαιρικό. Δημοσκοπήσεις από το YouGov America το 2018 και το FDU το 2022 διαπίστωσαν ότι το 11% των Αμερικάνων πιστεύει ότι η Γη μπορεί να είναι επίπεδη.
Ποια είναι όμως τα επιχειρήματα όσων πιστεύουν στην “επίπεδη Γη”;
Αν μελετήσουμε πώς οι οπαδοί της επίπεδης γης μιλούν για τις πεποιθήσεις τους, μπορούμε να μάθουμε πώς κάνουν τα επιχειρήματά τους ελκυστικά στο κοινό τους και στη συνέχεια, να μάθουμε τι κάνει την παραπληροφόρηση να διαδίδεται στο διαδίκτυο.
Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation με άδεια Creative Commons.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ο Tomas Nilsson από το Πανεπιστήμιο Linnaeus και ο Carlos Diaz Ruiz, Επίκουρος Καθηγητής, στο Hanken School of Economics ανέλυσαν εκατοντάδες βίντεο στο YouTube στα οποία, άνθρωποι υποστηρίζουν ότι η Γη είναι επίπεδη. Έδωσαν προσοχή στις τεχνικές των συζητήσεων για να κατανοήσουν τη δομή των επιχειρημάτων τους και πώς τα κάνουν να φαίνονται λογικά.
Παρατηρήσεις
Μια στρατηγική που χρησιμοποιούν είναι να παίρνουν μέρος στις ήδη υπάρχουσες συζητήσεις. Οι άνθρωποι που είναι βαθιά συνδεδεμένοι με τη μία μόνο πλευρά ενός πολιτιστικού πολέμου είναι πιθανό να ασκήσουν οποιαδήποτε επιχειρήματα (αλήθειες, μισές αλήθειες και απόψεις) αν τους βοηθάει να κερδίσουν ένα debate. Οι άνθρωποι που χτίζουν την ταυτότητά τους με μια ομάδα είναι πιο πρόθυμοι να πιστέψουν τους συμμάχους τους παρά τους αντιπάλους τους – ένα φαινόμενο που οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν νεο-φυλετισμό.
Το πρόβλημα προκύπτει όταν οι άνθρωποι εσωτερικεύουν την παραπληροφόρηση σαν μέρος της ταυτότητάς τους. Τα άρθρα των ειδήσεων που κυκλοφορούν μπορούν να ελεγχθούν, αλλά οι προσωπικές πεποιθήσεις δεν μπορούν. Όταν οι θεωρίες συνωμοσίας αποτελούν μέρος του συστήματος αξιών ή της κοσμοθεωρίας κάποιου, είναι πολύ δύσκολο να τις αμφισβητήσεις.
Τα τρία επιχειρήματα για την θεωρία της επίπεδης Γης
Κατά την ανάλυση αυτών των βίντεο, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι οπαδοί της επίπεδης Γης εκμεταλλεύονται τους συνεχείς πολιτιστικούς πολέμους εισάγοντας τα δικά τους “λογικά” επιχειρήματα, κυρίως σε τρία είδη συζητήσεων. Αυτές οι συζητήσεις είναι μακροχρόνιες και μπορεί να είναι πολύ προσωπικές για τους συμμετέχοντες και στις δύο πλευρές.
Πρώτα είναι η συζήτηση για την ύπαρξη του Θεού, η οποία ανάγεται στην αρχαιότητα, και βασίζεται στην λογική και όχι στην παρατήρηση. Οι άνθρωποι συζητούν χρόνια για τον αθεϊσμό ή την πίστη, την εξέλιξη εναντίον ενός Δημιουργού και του Big Bang κατά της ευφυούς σχεδίασης. Αυτό που κάνουν λοιπόν οι οπαδοί της επίπεδης Γης είναι να τοποθετούν το επιχείρημά τους μέσα στον μακροχρόνιο αγώνα της Χριστιανοσύνης, υποστηρίζοντας ότι οι άθεοι χρησιμοποιούν την ψευδοεπιστήμη – την εξέλιξη, το Big Bang και τη Γη – για να απομακρύνουν τους ανθρώπους από τον Θεό.
Ένα κοινό ρεφρέν των οπαδών της επίπεδης Γης που πατά στις θρησκευτικές πεποιθήσεις είναι ότι ο Θεός μπορεί να κατοικεί στους ουρανούς από πάνω μας ένα επίπεδο, και όχι σε σφαίρα. Όπως το έθεσε ένας οπαδός της επίπεδος Γης:
Εφηύραν το Big Bang για να αρνηθούν ότι ο Θεός δημιούργησε τα πάντα, και επινόησαν την εξέλιξη για να σε πείσουν ότι νοιάζεται περισσότερο για τους πιθήκους παρά για σένα… εφηύραν τη στρογγυλή γη γιατί ο Θεός δεν μπορεί να είναι από πάνω σου, αν είναι επίσης και από κάτω σου, και εφηύραν ένα άπειρο σύμπαν, για να σε κάνει να πιστέψεις ότι ο Θεός είναι μακριά σου.
Το δεύτερο θέμα είναι μια θεωρία συνωμοσίας που βλέπει τους απλούς ανθρώπους να στέκονται ενάντια σε μια άρχουσα ελίτ διεφθαρμένων πολιτικών και διασημοτήτων. Η γνώση είναι δύναμη, και αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι όσοι έχουν την εξουσία συνωμοτούν για να κρατήσουν τη γνώση για τον εαυτό τους διαστρεβλώνοντας τη βασική φύση της πραγματικότητας. Το μήνυμα είναι ότι οι άνθρωποι ελέγχονται εύκολα αν πιστεύουν αυτό που τους λένε και όχι τα μάτια τους. Πράγματι, η Γη φαίνεται επίπεδη με γυμνό μάτι.
Οι Flat Earthers θεωρούν τους εαυτούς τους, μέρος μιας κοινότητας ηρώων, που μάχονται ενάντια στην τυραννία μιας ελίτ που κάνει το κοινό να μην πιστεύει αυτό που βλέπει.
Το τρίτο θέμα βασίζεται στο επιχείρημα της “ελεύθερης σκέψης”, το οποίο χρονολογείται από μια πολύ έντονη συζήτηση σχετικά με την παρουσία ή την απουσία του Θεού στο σύνταγμα των ΗΠΑ. Η κοσμική άποψη υποστηρίζει ότι οι λογικοί άνθρωποι δεν πρέπει να πιστεύουν στην εξουσία ή στο δόγμα – αντίθετα, θα πρέπει να εμπιστεύονται μόνο τη δική τους λογική και εμπειρία. Οι ελεύθεροι στοχαστές δεν εμπιστεύονται τους ειδικούς που χρησιμοποιούν την “γνώση βιβλίων” ή τα “ανόητα μαθηματικά” που οι απλοί άνθρωποι δεν μπορούν να αναπαράγουν.
Οι Flat Earthers χρησιμοποιούν συχνά προσωπικές παρατηρήσεις για να ελέγξουν αν η Γη είναι στρογγυλή, ειδικά μέσω σπιτικών πειραμάτων. Βλέπουν τους εαυτούς τους σαν οραματιστές και επιστήμονες του παρελθόντος, κάτι σαν έναν σύγχρονο Γαλιλαίο.
Πιθανά αντεπιχειρήματα
Η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δύσκολη όταν οι άνθρωποι την εξωτερικεύουν σαν μια προσωπική πεποίθηση. Ο έλεγχος των γεγονότων μπορεί να είναι αναποτελεσματικός και να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ, επειδή η παραπληροφόρηση γίνεται προσωπική άποψη ή αξία.
Η απάντηση στους Flat Earthers (ή άλλους συνωμοσιολόγους) απαιτεί την κατανόηση της λογικής που κάνει τα επιχειρήματά τους πειστικά. Για παράδειγμα, αν γνωρίζετε ότι βρίσκουν τα επιχειρήματα από την εξουσία μη πειστικά, τότε η επιλογή ενός κυβερνητικού επιστήμονα σαν εκπρόσωπο για ένα αντεπιχείρημα μπορεί να είναι αναποτελεσματική. Αντίθετα, μπορεί να είναι πιο ελκυστικό να προτείνετε ένα σπιτικό πείραμα που μπορεί να κάνει ο καθένας.
Εάν μπορείτε να προσδιορίσετε τον ορθολογισμό πίσω από τις συγκεκριμένες πεποιθήσεις τους, τότε ένα αντεπιχείρημα μπορεί να εμπλέξει αυτή τη λογική.
Συνολικά, πεποιθήσεις όπως η θεωρία της επίπεδης Γης, αυξάνονται επειδή απευθύνονται σε μια αίσθηση ομαδικής ταυτότητας που δέχεται επίθεση. Ακόμη και η πιο τραβηγμένη παραπληροφόρηση ή οι συνωμοσίες μπορεί να φαίνονται λογικές εάν ταιριάζουν με υπάρχοντα παράπονα. Δεδομένου ότι οι συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απαιτούν μόνο ανάρτηση περιεχομένου, οι συμμετέχοντες δημιουργούν έναν βρόχο ανατροφοδότησης που ενισχύει την παραπληροφόρηση με απόψεις που δεν μπορούν να ελεγχθούν.
