Κάνοντας την εμφάνιση του μέσω ενός ρομπότ τηλεπαρουσίας, ο Edward Snowden μιλάει στο TED2014 για την παρακολούθηση και την ελευθερία του Διαδικτύου.
Το δικαίωμα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, εισηγείται, δεν είναι κομματικό ζήτημα, αλλά απαιτεί μια ριζική αναθεώρηση του ρόλου του Διαδικτύου στη ζωή μας – και των νόμων που το προστατεύουν. «Τα δικαιώματά σας έχουν σημασία», λέει, «επειδή ποτέ δεν ξέρετε πότε θα τα χρειαστείτε». Ο Chris Anderson παίρνει τη συνέντευξη, με ειδικό προσκεκλημένο τον Sir Timothy John Berners-Lee.
Ακολουθεί το κείμενο της μετάφρασης από τους υπότιτλους.
Κρις Άντερσον: Τα δικαιώματα των πολιτών, το μέλλον του Διαδικτύου. Θα ήθελα να καλωσορίσω στη σκηνή του TED τον άνθρωπο πίσω από αυτές τις αποκαλύψεις, τον Εντ Σνόουντεν. (Χειροκρότημα) Ο Εντ είναι σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία κάπου στη Ρωσία και ελέγχει αυτό το ρομπότ από το λάπτοπ του, έτσι μπορεί να δει ό,τι και το ρομπότ. Εντ, καλωσόρισες στη σκηνή του TED. Τελικά τι βλέπεις;
0:44 Edward Snowden: Χα, μπορώ να τους δω όλους. Είναι καταπληκτικό. (Γέλια)
0:52 ΚΑ: Μερικές ερωτήσεις για σένα. Σε έχουν αποκαλέσει πολλά τους τελευταίους μήνες. Σε έχουν αποκαλέσει πληροφοριοδότη, προδότη, ήρωα. Με ποιες λέξεις θα περιέγραφες τον εαυτό σου;
1:08 Edward Snowden: Ξέρεις, όλοι όσοι ενεπλάκησαν σε αυτή τη συζήτηση δυσκολεύονται μαζί μου και με την προσωπικότητά μου και πώς να με περιγράψουν. Αλλά όταν το σκέφτομαι, δεν είναι αυτή η ερώτηση με την οποία θα πρέπει να ασχοληθούμε. Δεν έχει καμία σημασία το ποιος είμαι εγώ. Αν είμαι το χειρότερο άτομο στον κόσμο, μπορείτε να με μισήσετε και να προχωρήσετε. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι τα ζητήματα. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι το είδος της κυβέρνησης που θέλουμε, το είδος του Διαδικτύου που θέλουμε, το είδος των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των κοινωνιών. Προς τα εκεί ελπίζω να κινηθεί η συζήτηση και είδαμε να αυξάνεται τελευταία. Αν έπρεπε να περιγράψω τον εαυτό μου, δεν θα χρησιμοποιούσα λέξεις όπως «ήρωας». Δεν θα χρησιμοποιούσα το «πατριώτης» ούτε το «προδότης». Θα έλεγα ότι είμαι Αμερικανός και είμαι πολίτης, όπως όλοι οι άλλοι.
1:58 ΚΑ: Για να δώσουμε ένα πλαίσιο σε αυτούς που δεν γνωρίζουν όλη την ιστορία — (Χειροκρότημα) — αυτό τον καιρό πέρσι, ήσουν στη Χαβάη, και δούλευες ως σύμβουλος για την εθνική υπηρεσία ασφαλείας (NSA). Ως διαχειριστής συστήματος, είχες πρόσβαση στα συστήματά τους, και άρχισες να αποκαλύπτεις ορισμένα διαβαθμισμένα έγγραφα που οδήγησαν στις αποκαλύψεις του Ιουνίου, σε μερικούς επιλεγμένους δημοσιογράφους. Τώρα, τι σε ώθησε να το κάνεις αυτό; ΕΣ: Ξέρεις, όταν ήμουν στη Χαβάη, και τα προηγούμενα χρόνια, όταν δούλευα στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών είδα πολλά πράγματα που με είχαν ενοχλήσει. Κάνουμε πολλά καλά πράγματα στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών, πράγματα που πρέπει να γίνουν, και πράγματα που βοηθούν όλους. Αλλά υπάρχουν και πράγματα που το παρατραβάνε. Υπάρχουν πράγματα που δεν θα έπρεπε να γίνονται, και αποφάσεις που παίρνονται μυστικά χωρίς την επίγνωση του κοινού, χωρίς τη συγκατάθεση του κοινού, και χωρίς καν να γνωρίζουν οι αντιπρόσωποί μας στην κυβέρνηση γι’ αυτά τα προγράμματα. Όταν άρχισα πραγματικά να παλεύω με αυτά τα θέματα, αναρωτήθηκα, πώς μπορώ να το κάνω με τον πιο υπεύθυνο τρόπο, που μεγιστοποιεί το δημόσιο όφελος ενώ ελαχιστοποιεί τα ρίσκα; Και απ’ όλες τις λύσεις που μπόρεσα να σκεφτώ, από το να πάω στο Κογκρέσο, όταν δεν υπήρχαν νόμοι, δεν υπήρχαν νόμιμες προστασίες για έναν ιδιωτικό υπάλληλο, έναν συμβασιούχο των μυστικών υπηρεσιών, όπως εγώ, υπήρχε το ρίσκο να με έθαβαν μαζί με τις πληροφορίες και το κοινό να μην το μάθαινε ποτέ. Αλλά η Πρώτη Τροποποίηση του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών μας εγγυάται έναν ελεύθερο Τύπο για έναν λόγο, και αυτός είναι η δυνατότητα του αντιλόγου της αμφισβήτησης της κυβέρνησης, αλλά και η σύμπραξη με την κυβέρνηση ώστε να υπάρχει διάλογος και συζήτηση για τον τρόπο ενημέρωσης του κοινού για θέματα υψίστης σημασίας χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η εθνική ασφάλεια. Και σε συνεργασία με τους δημοσιογράφους, δίνοντας όλες τις πληροφορίες μου πίσω στον αμερικάνικο λαό, αντί να εμπιστευτώ τον εαυτό μου να πάρει αποφάσεις σχετικά με τη δημοσίευση, είχαμε μια έντονη συζήτηση με τη βαθιά επένδυση από την κυβέρνηση που νομίζω ότι απέφερε όφελος για όλους. Και τα ρίσκα με τα οποία απειληθήκαμε, τα ρίσκα που μεγαλοποιήθηκαν από την κυβέρνηση δεν έγιναν ποτέ πραγματικότητα. Δεν είδαμε ποτέ αποδείξεις ούτε για ένα περιστατικό συγκεκριμένης ζημίας, και λόγω αυτού, νιώθω άνετα με τις αποφάσεις που έχω πάρει.
4:45 ΚΑ: Να δείξω στο κοινό μερικά παραδείγματα από αυτά που αποκάλυψες. Αν μπορούμε να έχουμε τη διαφάνεια, και Εντ, δεν ξέρω αν μπορείς να δεις, οι διαφάνειες είναι εδώ. Αυτή είναι μια διαφάνεια από το πρόγραμμα PRISM, και ίσως μπορείς να πεις στο κοινό τι ήταν αυτό που αποκαλύφθηκε.
5:02 Edward Snowden: Ο καλύτερος τρόπος να καταλάβετε το PRISM επειδή υπήρχε κάποια αντιπαράθεση, είναι να μιλήσουμε πρώτα για το τι δεν είναι το PRISM. Έχει γίνει πολλή συζήτηση στις ΗΠΑ για τα μεταδεδομένα. Είπαν ότι είναι απλώς μεταδεδομένα, είναι απλώς μεταδεδομένα, και μιλούν για μια συγκεκριμένη νομική αρχή που ονομάζεται Άρθρο 215 του Πατριωτικού Νόμου. Αυτό επιτρέπει έναν τύπο υποκλοπών χωρίς ένταλμα, μαζική παρακολούθηση των τηλεφωνικών αρχείων όλης της χώρας, τέτοια πράγματα — σε ποιον μιλάτε, πότε τους μιλάτε, πού ταξιδέψατε. Όλα αυτά είναι γεγονότα μεταδεδομένων. Το PRISM αφορά το περιεχόμενο. Είναι ένα πρόγραμμα μέσω του οποίου θα μπορούσε η κυβέρνηση να υποχρεώσει την επιχειρηματική Αμερική, θα μπορούσε να αντικαταστήσει την επιχειρηματική Αμερική για να κάνει τις βρομοδουλειές της για την NSA. Παρόλο που μερικές από αυτές τις εταιρίες αντιστάθηκαν, παρόλο που μερικές από αυτές — νομίζω πως η Yahoo ήταν μία από αυτές — τους προκάλεσαν στο δικαστήριο, όλες τους έχασαν, επειδή ποτέ δεν δικάστηκαν σε ανοιχτό δικαστήριο. Δικάστηκαν από ένα μυστικό δικαστήριο. Κάτι που έχουμε δει, κάτι σχετικά με το πρόγραμμα PRISM που με απασχολεί πολύ, είναι ότι ήταν θέμα προς συζήτηση στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και είπαν ότι 15 ομοσπονδιακοί δικαστές έχουν αναθεωρήσει αυτά τα προγράμματα και αποφάσισαν ότι είναι νόμιμα, αλλά αυτό που δεν σας λένε είναι ότι αυτοί είναι μυστικοί δικαστές σε ένα μυστικό δικαστήριο που βασίζεται σε μυστικές ερμηνείες του νόμου κι έχει εξετάσει 34.000 αιτήματα για εντάλματα μέσα σε 33 χρόνια, και σε αυτά τα χρόνια έχουν απορρίψει μόνο 11 κυβερνητικά αιτήματα. Δεν θέλουμε να αποφασίζουν αυτοί οι άνθρωποι τι ρόλο θα πρέπει να έχει η επιχειρηματική Αμερική σε ένα ελεύθερο και ανοιχτό Διαδίκτυο.
6:47 ΚΑ: Τώρα, αυτή η διαφάνεια που παρουσιάζουμε εδώ δείχνει τις ημερομηνίες στις οποίες διάφορες εταιρίες τεχνολογίας, εταιρίες Διαδικτύου, εικάζεται ότι έχουν πάρει μέρος στο πρόγραμμα, και από πού ξεκίνησε η συλλογή δεδομένων από αυτές. Έχουν αρνηθεί ότι συνεργάζονται με την NSA. Πώς συνέλεξε αυτά τα δεδομένα η NSA;
7:09 Edward Snowden: Σωστά. Οι διαφάνειες της ίδιας της NSA αναφέρονται σε αυτό ως άμεση πρόσβαση. Αυτό, για έναν πραγματικό αναλυτή της NSA, για κάποιον σαν και μένα που δούλευα ως αναλυτής μυστικών υπηρεσιών στοχεύοντας Κινέζους κυβερνοχάκερς, και τέτοια πράγματα, στη Χαβάη, σημαίνει ότι η προέλευση αυτών των δεδομένων προέρχεται απευθείας από τους διακομιστές τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει μία ομάδα από αντιπροσώπους εταιριών που κάθονται σαν τα φιλαράκια σε ένα μυστικό δωμάτιο με την NSA και κάνουν συμφωνίες κάτω από το τραπέζι για το πώς θα αποκαλύψουν αυτά τα πράγματα. Κάθε εταιρία το χειρίζεται διαφορετικά. Μερικοί είναι υπεύθυνοι. Άλλοι είναι λιγότερο υπεύθυνοι. Αλλά η ουσία είναι πως όταν μιλάμε για το πώς δίνεται αυτή η πληροφορία, έρχεται από τις ίδιες τις εταιρίες. Δεν την κλέβουν από τις γραμμές. Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ένα σημαντικό πράγμα εδώ: Αν και οι εταιρίες αντέδρασαν, αν και οι εταιρίες απαίτησαν να γίνει μέσω μιας διαδικασίας εντάλματος, να γίνει με τρόπο που να υπάρχει κάποιου είδους νομική αναθεώρηση, κάποια βάση με την οποία να δίνουν τα δεδομένα αυτών των χρηστών, είδαμε ιστορίες στην Ουάσινγκτον Ποστ πέρσι που δεν είχε γίνει τόσο καλή αναφορά όσο στην ιστορία με το PRISM που είπαν ότι η NSA παραβίασε τις εσωτερικές επικοινωνίες των κέντρων δεδομένων μεταξύ της ίδιας της Google, και της Yahoo. Έτσι ακόμα και οι εταιρίες που συνεργάζονται με έναν τουλάχιστον καταναγκαστικό αλλά ελπίζω νόμιμο τρόπο με την NSA, εκείνη όμως δεν είναι ικανοποιημένη με αυτό, και γι’ αυτό, θέλουμε οι εταιρίες μας να δουλέψουν πολύ σκληρά για να διαβεβαιώσουν ότι θα αντιπροσωπεύσουν τα συμφέροντα των χρηστών καθώς και θα συνηγορήσουν για τα δικαιώματά τους. Πιστεύω ότι το περασμένο έτος, έχουμε δει τις εταιρίες που κατονομάζονται στις διαφάνειες του PRISM να κάνουν αλματώδη πρόοδο σε αυτό, και τους ενθαρρύνω να συνεχίσουν.
8:59 ΚΑ: Τι άλλο πρέπει να κάνουν;
9:01 Edward Snowden: Το μεγαλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει μια Διαδικτυακή εταιρία στην Αμερική σήμερα, αυτή τη στιγμή, χωρίς να συμβουλευτεί δικηγόρους, για να προστατεύσει τα δικαιώματα των χρηστών σε όλο τον κόσμο, είναι να ενεργοποιήσει τη διαδικτυακή κρυπτογράφηση SSL σε κάθε σελίδα που επισκέπτεστε. Ο λόγος που αυτό έχει σημασία, είναι ότι σήμερα, αν πάτε να δείτε ένα αντίτυπο του «1984» στο Amazon.com, η NSA μπορεί να το δει αυτό, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες μπορούν να το δουν αυτό, οι κινέζικες υπηρεσίες μπορούν να το δουν αυτό, οι γαλλικές υπηρεσίες, οι γερμανικές υπηρεσίες, οι υπηρεσίες της Ανδόρας. Όλοι μπορούν να το δουν επειδή δεν είναι κρυπτογραφημένο. Η βιβλιοθήκη του κόσμου είναι το Amazon.com, αλλά όχι μόνο δεν υποστηρίζει την κρυπτογράφηση ως προεπιλογή, δεν μπορείτε καν να την επιλέξετε όταν περιηγείστε στα βιβλία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξουμε, όχι μόνο για το Άμαζον, δεν θέλω να τους ξεχωρίσω, αλλά είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα. Όλες οι εταιρίες πρέπει να πάνε σε προεπιλεγμένη κρυπτογραφημένη πλοήγηση για όλους τους χρήστες που δεν έχουν κάνει κάποια ενέργεια ή δεν έχουν επιλέξει από μόνοι τους κάποιες ειδικές μεθόδους. Αυτό θα αυξήσει την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τα δικαιώματα που έχουν οι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο.
10:12 ΚΑ: Εντ, έλα μαζί μου σε αυτό το σημείο της σκηνής. Θέλω να σου δείξω την επόμενη διαφάνεια. (Χειροκρότημα) Αυτό είναι ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «Απεριόριστος Πληροφοριοδότης». Τι είναι αυτό;
10:22 Edward Snowden: Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η NSA χρησιμοποιεί τις κατάλληλες ονομασίες. Αυτό είναι ένα από τα αγαπημένα μου κρυπτώνυμα της NSA. O «Απεριόριστος Πληροφοριοδότης» είναι ένα πρόγραμμα που έκρυψε η NSA από το Κογκρέσο. Το Κογκρέσο είχε ρωτήσει την NSA αν υπάρχει τρόπος να δώσουν έστω μια χονδρική εκτίμηση για το μέγεθος των αμερικανικών επικοινωνιών που υπεκλάπησαν. Είπαν όχι. Είπαν, δεν καταγράφουμε αυτά τα στατιστικά, και δεν μπορούμε να τα καταγράψουμε. Δεν μπορούμε να σας πούμε πόσες επικοινωνίες υποκλέπτουμε σε όλον τον κόσμο, επειδή αν σας το πούμε αυτό θα παραβιάσουμε το ιδιωτικό σας απόρρητο. Πραγματικά εκτιμώ την ευαισθησία τους αλλά στην πραγματικότητα, αν κοιτάξετε αυτή τη διαφάνεια, όχι μόνο έχουν τη δυνατότητα, η δυνατότητα υπάρχει ήδη. Είναι ήδη σε λειτουργία. Η NSA έχει την δική της εσωτερική μορφή δεδομένων που παρακολουθεί και τα δύο άκρα μιας επικοινωνίας, και αν αναφέρεται ότι αυτή η επικοινωνία προήλθε από την Αμερική, μπορούν να πουν στο Κογκρέσο πόσες από αυτές τις επικοινωνίες έχουν σήμερα, αυτή τη στιγμή. Αυτό που μας λέει ο Απεριόριστος Πληροφοριοδότης είναι ότι υποκλέπτονται περισσότερες επικοινωνίες στην Αμερική για τους Αμερικανούς απ’ ό,τι στη Ρωσία για τους Ρώσους. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτός θα έπρεπε να είναι ο σκοπός μιας μυστικής υπηρεσίας.
11:43 ΚΑ: Εντ, διέρρευσε μια ιστορία στην Ουάσινγκτον Ποστ, πάλι από τα δεδομένα σου. Ο τίτλος λέει, «Η NSA παρέβη κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων χιλιάδες φορές το χρόνο». Μίλησέ μας γι’ αυτό.
11:54 ΕΣ: Ακούσαμε επίσης από μαρτυρία του Κογκρέσου πέρσι, ήταν κάτι εκπληκτικό για κάποιον σαν κι εμένα που προήλθε από την NSA και έχει δει τα πραγματικά εσωτερικά έγγραφα, ξέρει τι περιέχουν, να βλέπει αξιωματούχους να καταθέτουν ενόρκως ότι δεν υπήρχαν καταχρήσεις, ότι δεν υπήρχαν παραβιάσεις στους κανονισμούς της NSA, όταν γνωρίζαμε ότι έρχεται αυτή η ιστορία. Αλλά αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, σχετικά με το γεγονός ότι η NSA έχει παραβιάσει τους δικούς της κανόνες, τους δικούς της νόμους χιλιάδες φορές μέσα σε ένα χρόνο, συμπεριλαμβανομένου ενός μεμονωμένου γεγονότος, ένα γεγονός από αυτά τα 2.776, που επηρέασε πάνω από 3.000 άτομα. Σε μια άλλη περίπτωση, υπέκλεψαν όλες τις κλήσεις στην Ουάσινγκτον, κατά λάθος. Το εκπληκτικό με αυτό, αυτή την αναφορά, που δεν έτυχε μεγάλης προσοχής, είναι το γεγονός ότι όχι μόνο υπήρχαν 2.776 παραβιάσεις, αλλά η πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας, Νταϊάν Φάινσταϊν, δεν την είχε δει μέχρι που επικοινώνησε μαζί της η Ουάσινγκτον Ποστ ζητώντας σχόλια για την αναφορά αυτή. Κατόπιν ζήτησε ένα αντίγραφο από την NSA και το έλαβε, αλλά δεν το είχε δει πριν από αυτό. Τι λέει αυτό για την κατάσταση της εποπτείας στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες όταν η πρόεδρος της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας, δεν έχει ιδέα ότι παραβιάζονται κανόνες χιλιάδες φορές κάθε χρόνο;
13:20 ΚΑ: Εντ, μία απάντηση σε όλη αυτή την αντιπαράθεση, είναι αυτή: Γιατί πρέπει να νοιαστούμε για όλη αυτή την παρακολούθηση, ειλικρινά; Θέλω να πω, αν δεν έχεις κάνει κάτι κακό, δεν έχεις κάτι για να ανησυχείς. Τι είναι λάθος με αυτή την οπτική; ΕΣ: Το πρώτο είναι ότι αποποιείσαι τα δικαιώματά σου. Λες, ξέρεις, δε νομίζω ότι θα τα χρειαστώ, θα τους έχω εμπιστοσύνη, ας τα ξεφορτωθώ, δεν έχει και τόση σημασία, θα κάνουν το σωστό. Τα δικαιώματά σας έχουν σημασία επειδή ποτέ δεν ξέρετε πότε θα τα χρειαστείτε. Πέρα από αυτό, είναι κομμάτι της πολιτιστικής μας ταυτότητας, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά στις δυτικές κοινωνίες και σε δημοκρατικές κοινωνίες σε όλον τον κόσμο. Οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να πάρουν το τηλέφωνο και να καλέσουν την οικογένειά τους, οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να στείλουν ένα γραπτό μήνυμα στους αγαπημένους τους, οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να αγοράσουν ένα βιβλίο διαδικτυακά, θα πρέπει να μπορούν να ταξιδέψουν με το τρένο, θα πρέπει να μπορούν να αγοράσουν ένα αεροπορικό εισιτήριο χωρίς να αναρωτιούνται πώς θα φαίνονται αυτά τα γεγονότα σε έναν πράκτορα της κυβέρνησης, πιθανώς ούτε καν τη δική σας κυβέρνηση χρόνια μετά, πώς θα παρερμηνευθούν και ποιες θα νομίσουν ότι ήταν οι προθέσεις σας. Έχουμε το δικαίωμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Απαιτούμε εντάλματα βασισμένα σε βάσιμη υπόνοια ή σε κάποιου είδους εξατομικευμένη υποψία επειδή αναγνωρίζουμε ότι με το να εμπιστευόμαστε τους πάντες, οποιαδήποτε κυβερνητική αρχή, με το σύνολο των ανθρωπίνων επικοινωνιών στα κρυφά και χωρίς επίβλεψη είναι απλά πολύ μεγάλος ο πειρασμός για να αγνοηθεί.
14:55 ΚΑ: Μερικοί είναι εξοργισμένοι με αυτό που έκανες. Πρόσφατα άκουσα τον Ντικ Τσένι που είπε ότι ο Τζούλιαν Ασάνζ ήταν ένα τσίμπημα από ψύλλο, ο Σνόουντεν είναι το λιοντάρι που έκοψε το κεφάλι του σκύλου με τα δόντια του. Νομίζει ότι έχεις διαπράξει μία από τις χειρότερες πράξεις προδοσίας στην αμερικανική ιστορία. Τι θα έλεγες στους ανθρώπους που το πιστεύουν αυτό;
15:21 Edward Snowden: Ο Ντικ Τσένι είναι πραγματικά το κάτι άλλο. (Γέλια) (Χειροκρότημα) Σας ευχαριστώ. (Γέλια) Νομίζω ότι είναι εκπληκτικό, επειδή τότε που ο Τζούλιαν Ασάνζ έκανε την καλύτερη δουλειά του, ο Ντικ Τσένι έλεγε ότι θα κατέστρεφε τις κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο, οι ουρανοί θα έπιαναν φωτιά και οι θάλασσες θα έβραζαν, και τώρα λέει ότι είναι ένα τσίμπημα ψύλλου. Θα πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι για τέτοιου είδους παραφουσκωμένες αξιώσεις βλάβης της εθνικής ασφάλειας από τέτοιου είδους αξιωματούχους. Αλλά ας υποθέσουμε ότι αυτοί το πιστεύουν πραγματικά. Θα έλεγα ότι έχουν μια κάπως στενή αντίληψη της εθνικής ασφάλειας. Τα προνόμια των ανθρώπων όπως ο Ντικ Τσένι δεν κρατούν το κράτος ασφαλές. Το δημόσιο συμφέρον δεν είναι πάντα το ίδιο με το εθνικό συμφέρον. Πηγαίνοντας σε πόλεμο με ανθρώπους που δεν είναι εχθροί μας, σε μέρη που δεν αποτελούν απειλή, δεν μας κάνει ασφαλείς, και αυτό ισχύει είτε είναι στο Ιράκ είτε στο Διαδίκτυο. Το Διαδίκτυο δεν είναι ο εχθρός. Η οικονομία μας δεν είναι ο εχθρός. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις, οι κινέζικες επιχειρήσεις και οποιαδήποτε άλλη εταιρία εκεί έξω είναι μέρος της κοινωνίας μας. Είναι μέρος του διασυνδεδεμένου μας κόσμου. Υπάρχουν αδελφικοί δεσμοί που μας ενώνουν και αν καταστρέψουμε αυτούς τους δεσμούς υπονομεύοντας τις προδιαγραφές, την ασφάλεια, τον τρόπο συμπεριφοράς, τα κράτη και οι πολίτες σε όλον τον κόσμο περιμένουν από εμάς να τα τηρήσουμε.
17:13 ΚΑ: Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι έχεις κλέψει 1,7 εκατομμύρια αρχεία. Φαίνεται ότι μέχρι τώρα έχουν κοινοποιηθεί στους δημοσιογράφους μόνο μερικές εκατοντάδες. Θα έχουμε κι άλλες αποκαλύψεις;
17:27 Edward Snowden: Σίγουρα θα υπάρξουν κι άλλες αποκαλύψεις. Δε νομίζω ότι υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιες από τις πιο σημαντικές αναφορές θα γίνουν στο μέλλον.
17:41 ΚΑ: Έλα εδώ, επειδή θέλω να σε ρωτήσω γι’ αυτή τη συγκεκριμένη αποκάλυψη. Έλα και ρίξε μια ματιά σε αυτό. Αυτή είναι μια ιστορία που πιστεύω ότι για πολλούς από τους πληροφορικάριους εδώ είναι το πιο σοκαριστικό πράγμα που έχουν ακούσει τους τελευταίους μήνες. Αφορά ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «Bullrun». Μπορείς να εξηγήσεις τι είναι;
18:01 Edward Snowden: Το Bullrun, και εδώ πάλι πρέπει να ευχαριστήσουμε την NSA για την ευθύτητά της, είναι ένα πρόγραμμα που έχει ονομαστεί από μια μάχη του εμφυλίου. Το βρετανικό αντίστοιχο λέγεται «Edgehill», που είναι μια μάχη του βρετανικού εμφυλίου. Ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι το ονόμασαν έτσι είναι επειδή στοχεύουν την ίδια τους την υποδομή. Είναι προγράμματα με τα οποία η NSA παραπλανά σκόπιμα τους εταιρικούς συνεργάτες. Λένε στους εταιρικούς συνεργάτες ότι αυτές είναι ασφαλείς προδιαγραφές. Λένε ότι θέλουν να δουλέψουν μαζί σας για να διασφαλίσουν τα συστήματά σας, αλλά στην πραγματικότητα, δίνουν κακές συμβουλές σε αυτές τις εταιρίες που τις κάνουν να υποβαθμίζουν την ασφάλεια των υπηρεσιών τους. Φτιάχνουν κερκόπορτες που δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί μόνο η NSA, αλλά και οποιοσδήποτε άλλος έχει χρόνο και χρήμα για να ερευνήσει και να την βρει μπορεί να την χρησιμοποιήσει για να εισέλθει στις επικοινωνίες του κόσμου. Αυτό είναι πραγματικά επικίνδυνο, επειδή αν χάσουμε την μια μοναδική προδιαγραφή, αν χάσουμε την εμπιστοσύνη σε κάτι όπως το SSL, το οποίο στοχοποιήθηκε συγκεκριμένα από το πρόγραμμα Bullrun, θα ζούμε σε έναν λιγότερο ασφαλή κόσμο γενικότερα. Δεν θα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις τράπεζές μας και δεν θα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στο εμπόριο χωρίς να ανησυχούμε γι’ αυτούς που παρακολουθούν αυτές τις επικοινωνίες ή τις υπονομεύουν για τους δικούς τους σκοπούς.
19:27 ΚΑ: Και οι ίδιες αυτές αποφάσεις πιθανώς να αφήνουν την Αμερική ανοιχτή σε κυβερνοεπιθέσεις από άλλες πηγές;
19:38 Edward Snowden: Φυσικά. Ένα από τα προβλήματα, μια από τις επικίνδυνες κληρονομιές που έχουμε δει μετά την εποχή της 11ης Σεπτεμβρίου είναι ότι η NSA φοράει παραδοσιακά δύο καπέλα. Είναι υπεύθυνοι για τις επιθετικές επιχειρήσεις, δηλαδή το χάκινγκ, αλλά είναι υπεύθυνοι και για τις αμυντικές επιχειρήσεις και παραδοσιακά έδιναν πάντα προτεραιότητα στην άμυνα αντί της επίθεσης βασισμένοι στην αρχή ότι τα αμερικανικά μυστικά απλά αξίζουν περισσότερο. Εάν χακάρουμε μια κινεζική επιχείρηση και κλέψουμε τα μυστικά της, αν χακάρουμε ένα κυβερνητικό γραφείο στο Βερολίνο και κλέψουμε τα μυστικά του, αυτό έχει λιγότερη αξία για τον αμερικανικό λαό από το να σιγουρευτούμε ότι οι Κινέζοι δεν θα έχουν πρόσβαση στα μυστικά μας. Έτσι μειώνοντας την ασφάλεια των επικοινωνιών μας, όχι μόνο βάζουν σε κίνδυνο τον κόσμο, αλλά βάζουν την Αμερική σε ουσιαστικό κίνδυνο επειδή η πνευματική ιδιοκτησία είναι η βάση, τα θεμέλια της οικονομίας μας, και αν τα ρισκάρουμε αυτά λόγω αδύναμης ασφάλειας θα το πληρώνουμε για χρόνια.
20:40 ΚΑ: Αλλά υπολόγισαν ότι αξίζει να γίνει ως μέρος της άμυνας της Αμερικής ενάντια στην τρομοκρατία. Σίγουρα αυτό είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσουμε.
20:50 Edward Snowden: Αν δείτε τα αποτελέσματα αυτών των προγραμμάτων για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας θα διαπιστώσετε ότι είναι αβάσιμο, και δεν χρειάζεται να αρκεστείτε στον λόγο μου, επειδή είχαμε το πρώτο ανοιχτό δικαστήριο, το πρώτο ομοσπονδιακό δικαστήριο που το έχει αναθεωρήσει, έξω από τη ρύθμιση απορρήτου, αποκάλεσε αυτά τα προγράμματα Οργουελικά και πιθανώς αντισυνταγματικά. Το Κογκρέσο, που έχει πρόσβαση για ενημέρωση γι’ αυτά τα πράγματα, και τώρα θέλει να είναι ενημερωμένο, έχει κάνει νομοσχέδια μεταρρύθμισης, και δύο ανεξάρτητα πάνελ του Λευκού Οίκου που αναθεώρησαν όλες τις διαβαθμισμένες αποδείξεις είπαν ότι αυτά τα προγράμματα δεν σταμάτησαν ποτέ ούτε μία επικείμενη τρομοκρατική επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι η τρομοκρατία τελικά που θέλουμε να σταματήσουμε; Έχουν κάποια αξία αυτά τα προγράμματα; Εγώ λέω όχι και οι τρεις κλάδοι της αμερικανικής κυβέρνησης λένε επίσης όχι.
21:48 ΚΑ: Πιστεύεις πως υπάρχει βαθύτερο κίνητρο γι’ αυτούς εκτός από τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία;
21:53 Edward Snowden: Συγγνώμη, δεν σε άκουσα, το ξαναλές;
21:55 ΚΑ: Συγγνώμη. Πιστεύεις ότι υπάρχει ένα βαθύτερο κίνητρο γι’ αυτούς εκτός από τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία;
22:01 Edward Snowden: Ναι. Η ουσία είναι ότι η τρομοκρατία πάντα ήταν αυτό που εμείς στον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών θα ονομάζαμε προκάλυμμα ενεργειών. Η τρομοκρατία είναι κάτι που προκαλεί μια συναισθηματική αντίδραση στον κόσμο, η οποία επιτρέπει τον εξορθολογισμό εξουσιών και προγραμμάτων που οι άνθρωποι δεν θα έδιναν αλλιώς. Τα προγράμματα τύπου Bullrun και Edgehill, η NSA ζήτησε αυτές τις εξουσίες τη δεκαετία του ’90. Ζήτησαν από το FBI να πάει στο Κογκρέσο και να το υποστηρίξει. Το FBI πήγε στο Κογκρέσο και το υποστήριξε. Αλλά το Κογκρέσο και ο αμερικανικός λαός είπαν όχι. Είπαν ότι δεν αξίζει το ρίσκο για την οικονομία μας. Είπαν ότι είναι πολύ μεγάλη η ζημιά στην κοινωνία για να δικαιολογήσει τα οφέλη. Αλλά αυτό που είδαμε, την εποχή μετά την 11η Σεπτεμβρίου, είναι όχι χρησιμοποίησαν τη μυστικότητα και τη δικαιολογία της τρομοκρατίας για να ξεκινήσουν μυστικά αυτά τα προγράμματα χωρίς να ρωτήσουν το Κογκρέσο, χωρίς να ρωτήσουν τον αμερικανικό λαό, και πρέπει να προστατευτούμε από μια τέτοια κυβέρνηση πίσω από κλειστές πόρτες επειδή μας κάνει λιγότερο ασφαλείς, και δεν προσφέρει αξία.
23:03 ΚΑ: Εντάξει, έλα μαζί μου μια στιγμή, επειδή έχω μια πιο προσωπική ερώτηση για σένα. Μιλώντας για τρόμο, οι περισσότεροι θα θεωρούσαν την κατάστασή σου τώρα στη Ρωσία αρκετά τρομακτική. Προφανώς άκουσες τι έγινε, πώς χειρίστηκαν τον Μπράντλι Μάνινγκ, τον Τσέλσι Μάνινγκ, όπως λέγεται τώρα, και ήταν μια ιστορία στο Buzzfeed που έλεγε ότι κάποιοι στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών σε θέλουν νεκρό. Πώς το αντιμετωπίζεις αυτό; Πώς αντιμετωπίζεις τον φόβο;
23:36 Edward Snowden: Δεν είναι παράξενο ότι υπάρχουν κυβερνήσεις εκεί έξω που θέλουν να με δουν νεκρό. Το ξεκαθάρισα ξανά και ξανά ότι πηγαίνω για ύπνο κάθε πρωί και σκέφτομαι τι μπορώ να κάνω για τον αμερικανικό λαό. Δεν θέλω να βλάψω την κυβέρνησή μου. Θέλω να βοηθήσω την κυβέρνησή μου, αλλά το γεγονός ότι είναι διατεθειμένοι να αγνοήσουν παντελώς τις διαδικασίες, είναι διατεθειμένοι να με κηρύξουν ένοχο χωρίς καν να δικαστώ, αυτά είναι τα πράγματα που πρέπει να καταπολεμήσουμε ως κοινωνία, και να πούμε ότι αυτό δεν είναι σωστό. Δεν θα έπρεπε να απειλούμε τους αντιφρονούντες. Δεν θα έπρεπε να ποινικοποιούμε τη δημοσιογραφία. Και ό,τι μπορώ να κάνω για να γίνει αυτό, χαίρομαι να το κάνω παρά τα ρίσκα.
24:32 ΚΑ: Θα ήθελα να έχω μερικά σχόλια από το κοινό εδώ, επειδή ξέρω ότι υπάρχουν πολύ διαφορετικές αντιδράσεις για τον Έντουαρντ Σνόουντεν. Ας υποθέσουμε ότι είχατε τις παρακάτω δύο επιλογές, εντάξει; Θα μπορούσατε να δείτε αυτό που έκανε ως μια ουσιαστικά απερίσκεπτη πράξη που έχει βάλει την Αμερική σε κίνδυνο ή θα μπορούσατε να τη δείτε ως μια ουσιαστικά ηρωική πράξη που θα λειτουργήσει για το μακροπρόθεσμο καλό της Αμερικής και του κόσμου; Αυτές είναι οι δύο επιλογές που θα σας δώσω. Είμαι περίεργος να δω ποιος είναι διατεθειμένος να ψηφίσει την πρώτη από αυτές, ότι ήταν μια απερίσκεπτη πράξη. Υπάρχουν μερικά σηκωμένα χέρια. Μερικά χέρια σηκώνονται. Είναι δύσκολο να σηκώσεις το χέρι σου όταν ο ίδιος είναι ακριβώς εδώ, αλλά τα βλέπω.
25:15 Edward Snowden: Σας βλέπω. (Γέλια)
25:18 ΚΑ: Και ποιος πάει με τη δεύτερη επιλογή, την ουσιαστικά ηρωική πράξη;
25:22 (Χειροκρότημα) (Ευφημισμοί)
25:25 Νομίζω δικαιούμαι να πω ότι υπάρχουν πολλοί που δεν σήκωσαν χέρι και νομίζω ότι ακόμη το σκέφτονται, επειδή μου φαίνεται ότι η συζήτηση γύρω από σένα δεν διαχωρίζεται στις παραδοσιακές πολιτικές γραμμές. Δεν είναι αριστερά ή δεξιά, δεν έχει να κάνει με το αν υποστηρίζεις την κυβέρνηση, αν είσαι φιλελεύθερος ή όχι. Ένα μέρος του είναι σχεδόν ζήτημα γενεών. Είσαι μέρος μιας γενιάς που μεγάλωσε με το Διαδύκτιο και φαίνεται να προσβλήθηκες βαθιά όταν είδες να γίνεται κάτι που πιστεύεις ότι θα βλάψει το Διαδίκτυο. Περιέχει κάποια αλήθεια αυτό;
26:02 Edward Snowden: Ναι. Νομίζω ότι είναι πολύ αληθινό. Δεν είναι ένα θέμα αριστεράς ή δεξιάς. Οι βασικές μας ελευθερίες, και όταν λέω «μας», δεν εννοώ μόνο τους Αμερικανούς, εννοώ τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, δεν είναι κομματικό το θέμα. Αυτά είναι πράγματα που τα πιστεύουν όλοι οι άνθρωποι, και είναι στο χέρι μας να τους προστατεύσουμε, και γι’ αυτούς που έχουν δει και έχουν απολαύσει ένα ελεύθερο και ανοιχτό Διαδίκτυο, είναι στο χέρι μας να διατηρήσουμε αυτή την ελευθερία για να την απολαύσει η επόμενη γενιά, και αν δεν αλλάξουμε τα πράγματα, αν δεν υψώσουμε το ανάστημά μας για να κάνουμε τις αλλαγές που χρειάζονται για να διατηρήσουμε το Διαδίκτυο ασφαλές, όχι μόνο για μας αλλά για όλους, θα το χάσουμε αυτό, και θα είναι μια τεράστια απώλεια, όχι μόνο για μας, αλλά για τον κόσμο.
26:49 ΚΑ: Άκουσα παρόμοια πράγματα πρόσφατα από τον ιδρυτή του παγκόσμιου ιστού, που νομίζω ότι είναι μαζί μας, ο Σερ Τιμ Μπέρνερς-Λι. Τιμ, θα ήθελες να ανέβεις πάνω και να μιλήσεις. Έχουμε μικρόφωνο για τον Τιμ;
27:02 (Χειροκρότημα)
27:04 Τιμ, χαίρομαι που σε βλέπω. Έλα πάνω. Με ποια πλευρά είσαι, παρεμπιπτόντως, προδότης, ήρωας; Έχω μια θεωρία γι’ αυτό, αλλά —
27:17 Τιμ Μπέρνερς-Λι: Έχω δώσει πολύ μεγαλύτερες απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση, αλλά ήρωας, αν θα έπρεπε να επιλέξω μία από τις δύο.
27:26 ΚΑ: Εντ, νομίζω ότι έχεις διαβάσει την πρόταση για την οποία μίλησε ο Σερ Τιμ σχετικά με μια νέα Μάγκνα Κάρτα για να πάρουμε πίσω το Διαδίκτυο. Βγάζει νόημα αυτό; ΕΣ: Απόλυτα. Η γενιά μου, …εγώ μεγάλωσα όχι απλώς με το να σκέφτομαι για το Διαδίκτυο, αλλά μεγάλωσα στο Διαδίκτυο, και παρόλο που δεν περίμενα ποτέ ότι θα έχω την ευκαιρία να το υπερασπιστώ με έναν τόσο ευθύ και πρακτικό τρόπο και να το ενσωματώσω σε αυτόν τον ασυνήθιστο σχεδόν προσωποποιημένο τρόπο, νομίζω ότι έχει κάτι ποιητικό το γεγονός ότι ένας από τους γιους του Διαδικτύου έχει έρθει κοντά με το Διαδίκτυο ως αποτέλεσμα της πολιτικής τους έκφρασης. Πιστεύω ότι μια Μάγκνα Κάρτα για το Διαδίκτυο είναι ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε. Πρέπει να κωδικοποιήσουμε τις αξίες μας όχι μόνο γραπτώς αλλά και στη δομή του Διαδικτύου, και είναι κάτι που το ελπίζω, και προσκαλώ όλους στο κοινό, όχι μόνο εδώ στο Βανκούβερ, αλλά σε όλο τον κόσμο να πάρουν μέρος.
28:34 ΚΑ: Θέλεις να ρωτήσεις τον Εντ;
28:36 ΤΜΛ: Λοιπόν, δύο ερωτήσεις, μια γενική ερώτηση —
28:39 ΚΑ: Εντ, μας ακούς ακόμη;
28:41 Edward Snowden: Ναι, σας ακούω. ΚΑ: Επέστρεψε.
28:45 ΤΜΛ: Ο κοριός στη γραμμή σου παρεμβλήθηκε για μια στιγμή. (Γέλια)
28:50 Edward Snowden: Είναι λιγάκι πρόβλημα της NSA.
28:52 ΤΜΛ: Από τα 25 χρόνια, που ανατρέξαμε και σκεφτήκαμε, τι νομίζεις ότι θα ήταν το καλύτερο που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε απ’ όλες τις συζητήσεις που έχουμε για το δίκτυο που θέλουμε;
29:08 Edward Snowden: Όταν σκεφτόμαστε σε σχέση με το πόσο μακριά μπορούμε να πάμε, νομίζω ότι είναι μια ερώτηση που περιορίζεται μόνο από αυτό που είμαστε διατεθειμένοι να του δώσουμε. Νομίζω ότι το Διαδίκτυο που απολαύσαμε στο παρελθόν ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόμασταν, όχι ως κράτος, αλλά ως άνθρωποι σε όλον τον κόσμο, και με τη συνεργασία, με τη συμμετοχή, όχι μόνο των τεχνικών κομματιών της κοινωνίας, αλλά όπως είπες, τους χρήστες, τους ανθρώπους απ’ όλον τον κόσμο που συνεισφέρουν μέσω του Διαδικτύου, μέσω των κοινωνικών μέσων, που απλώς ελέγχουν τον καιρό, που βασίζονται σε αυτό κάθε μέρα ως κομμάτι της ζωής τους, να το υπερασπιστούν. Δεν θα έχουμε απλώς το Διαδίκτυο που είχαμε, αλλά ένα καλύτερο Διαδίκτυο, ένα καλύτερο σήμερα, κάτι που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να χτίσουμε ένα μέλλον που θα είναι καλύτερο, όχι απλώς καλύτερο από αυτό που ελπίζαμε αλλά απ’ οτιδήποτε θα μπορούσαμε να φανταστούμε.
30:06 ΚΑ: Έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε που ιδρύθηκε το TED, το 1984. Έχει γίνει πολλή συζήτηση από τότε που λίγο πολύ λέει ότι ο Τζορτζ Όργουελ έκανε λάθος. Δεν μας παρακολουθεί ο Μεγάλος Αδελφός. Εμείς, μέσω της δύναμης του διαδικτύου, και της διαφάνειας, παρακολουθούμε τον Μεγάλο Αδελφό. Οι αποκαλύψεις σου ήταν σαν ένα παλούκι στην καρδιά της κάπως αισιόδοξης άποψης, αλλά πιστεύεις ακόμη ότι υπάρχει τρόπος να γίνει κάτι γι’ αυτό. Και το κάνεις.
30:36 Edward Snowden: Σωστά, πρέπει να γίνει μια συζήτηση για το αν αυξήθηκαν οι δυνάμεις του Μεγάλου Αδελφού σε μεγάλο βαθμό. Ήταν ένα πρόσφατο νομικό άρθρο στο Γιέιλ που καθιέρωσε κάτι που ονομάζεται η Αρχή Μπάκστον-Σολτάνι, που είναι πως η προσδοκία μας για την ιδιωτική μας ζωή παραβιάζεται όταν οι δυνατότητες της κυβερνητικής παρακολούθησης γίνονται φθηνότερες κατά μια τάξη μεγέθους, και κάθε φορά που γίνεται αυτό, πρέπει να ξαναπροσδιορίσουμε και να ισορροπήσουμε τα δικαιώματα μας για την προστασία της ιδιωτικότητάς μας. Τώρα, αυτό δεν έχει συμβεί από τότε που οι δυνάμεις παρακολούθησης της κυβέρνησης έχουν αυξηθεί κατά μερικές τάξεις μεγέθους, και γι’ αυτό έχουμε το πρόβλημα αυτό σήμερα, αλλά υπάρχει ακόμη ελπίδα, επειδή η δύναμη των ατόμων έχει αυξηθεί και αυτή με την τεχνολογία. Είμαι ζωντανή απόδειξη ότι ένα άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει τους πιο ισχυρούς αντιπάλους και τις πιο ισχυρές μυστικές υπηρεσίες σε όλον τον κόσμο και να κερδίσει, και νομίζω ότι αυτό είναι κάτι από το οποίο πρέπει να αντλήσουμε ελπίδα, και πρέπει να χτίσουμε ώστε να το κάνουμε προσβάσιμο όχι μόνο στους ειδικούς τεχνολογίας αλλά στους κοινούς πολίτες σε όλον τον κόσμο. Η δημοσιογραφία δεν είναι έγκλημα, η επικοινωνία δεν είναι έγκλημα, και δεν θα πρέπει να μας παρακολουθούν στις καθημερινές μας δραστηριότητες.
31:58 ΚΑ: Δεν είμαι και πολύ σίγουρος πώς κάνεις χειραψία με ένα ρομπότ, αλλά φαντάζομαι, ότι αυτό είναι το χέρι. ΤΜΛ: Θα έρθει πολύ σύντομα. ΕΣ: Χάρηκα που σε γνώρισα, και ελπίζω η συσκευή τηλεπαρουσίας μου να φαίνεται τόσο ωραία όσο και η δική σας εικόνα σε μένα.
32:12 ΚΑ: Σ’ ευχαριστώ, Τιμ.
32:15 (Χειροκρότημα)
32:20 Η εφημερίδα Νιου Γιορκ Τάιμς πρόσφατα ζήτησε αμνηστία για σένα. Θα καλωσόριζες την ευκαιρία να επιστρέψεις στην Αμερική;
32:29 Edward Snowden: Απολύτως. Δεν υπάρχει αμφιβολία, οι αρχές που ήταν τα θεμέλια αυτού του έργου ήταν το κοινό όφελος και οι αρχές που βρίσκονται πίσω από την δημοσιογραφία στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε όλον τον κόσμο, και νομίζω ότι αν ο τύπος λέει τώρα, το υποστηρίζουμε αυτό, αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει, είναι ένα δυνατό επιχείρημα, αλλά όχι το τελικό επιχείρημα, και νομίζω ότι είναι κάτι που πρέπει να αποφασίσει ο λαός. Αλλά ταυτόχρονα, η κυβέρνηση έχει υπονοήσει ότι θέλουν κάποιου είδους συμφωνία, ότι θέλουν να εκθέσω τους δημοσιογράφους με τους οποίους συνεργάστηκα, για να επιστρέψω, και θέλω να το ξεκαθαρίσω ότι δεν το έκανα αυτό για να είμαι ασφαλής. Το έκανα για να κάνω το σωστό, και δεν θα σταματήσω τη δουλειά μου για το κοινό καλό μόνο και μόνο για το δικό μου συμφέρον. (Χειροκρότημα)
33:35 ΚΑ: Εντωμεταξύ, με την ευγενική προσφορά του Διαδικτύου και αυτής της τεχνολογίας, είσαι εδώ, πίσω στη Βόρεια Αμερική, όχι ακριβώς στις ΗΠΑ, στον Καναδά, σε αυτή τη μορφή. Είμαι περίεργος, πώς αισθάνεσαι;
33:51 Edward Snowden: Ο Καναδάς είναι πολύ πιο διαφορετικός απ’ ό,τι περίμενα. Είναι πολύ πιο ζεστά. (Γέλια)
34:01 ΚΑ: Στο TED, η αποστολή μας είναι «ιδέες που αξίζει να διαδωθούν». Αν θα μπορούσες να το ενσωματώσεις σε μία μόνο ιδέα, ποια είναι η ιδέα σου που αξίζει να διαδωθεί αυτή τη στιγμή; ΕΣ: Θα έλεγα ότι το περασμένο έτος ήταν μια υπενθύμιση ότι η δημοκρατία μπορεί να πεθάνει πίσω από κλειστές πόρτες, αλλά εμείς, ως άτομα, γεννηθήκαμε πίσω από τις ίδιες κλειστές πόρτες, και δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την προστασία των προσωπικών μας δεδομένων για να έχουμε καλή κυβέρνηση. Δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την ελευθερία μας για να έχουμε ασφάλεια. Και πιστεύω πως αν συνεργαστούμε μπορούμε να έχουμε και ανοιχτή κυβέρνηση και προσωπικές ζωές, και ανυπομονώ να δουλέψω με όλους σε όλον τον κόσμο για να γίνει πραγματικότητα.
34:46 Σας ευχαριστώ πολύ.
34:47 ΚΑ: Εντ, σ’ ευχαριστώ.
34:49 (Χειροκρότημα)
