Έχετε αναρωτηθεί τι είναι το GUI ή αλλιώς τι είναι μία γραφική διεπαφή χρήστη; Ας προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο για αρχαρίους.
Σίγουρα έχετε ακούσει τον όρο GUI και ακόμα πιο σίγουρο έχετε χρησιμοποιήσει GUI πάνω από μία φορά. Ακόμα και αυτήν την στιγμή το χρησιμοποιείτε.
Οι περισσότεροι χρήστες δεν έχουν σαφή εικόνα της έννοιάς του και μάλιστα ορισμένοι θεωρούν ότι πρόκειται για δεδομένα. Ωστόσο, ο όρος είναι τόσο αναπόσπαστος στα υπολογιστικά μηχανήματα που αξίζει κάποια εξήγηση και αναφορά.
Αν αναρωτιέστε τι ακριβώς είναι το GUI, τί κάνει και ένα σωρό άλλες απορίες σχετικά με αυτό, τότε ρίξτε μία ματιά σε αυτό το άρθρο για αρχαρίους.
Τι είναι το GUI
Τα GUI είναι η συντομογραφία των αγγλικών λέξεων Graphical User Interface. Στα Ελληνικά ο όρος αποδίδεται με το Γραφικό περιβάλλον χρήστη ή Γραφική διασύνδεση/διεπαφή χρήστη.
GUI καλείται στην πληροφορική ένα σύνολο εικονικών στοιχείων, τα οποία εμφανίζονται στην οθόνη μίας ψηφιακής συσκευής (π.χ. ηλεκτρονικού υπολογιστή) και χρησιμοποιούνται για να διευκολύνουν και να επιταχύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ του χρήστη και της συσκευής. Παρέχουν στον τελευταίο, μέσω εικόνων, ενδείξεις και «εργαλεία» προκειμένου αυτός, με απλές ενέργειες, να εκτελέσει συγκεκριμένες εργασίες. Για τον λόγο αυτό «αποδέχονται» «ενέργειες» του χρήστη και «αντιδρούν» ανάλογα στα συμβάντα που αυτός προκαλεί μέσω κάποιας συσκευής εισόδου (π.χ. πληκτρολόγιο, ποντίκι).
Το GUI ανάλογα με τον τρόπο που ορίζετε την πληροφορική, υπάρχει εδώ και πολύ καιρό με τη μία ή την άλλη μορφή. Αν αναρωτιέστε, ο πρώτος υπολογιστής στον κόσμο ήταν ο “a-machine” του Άλαν Τιούρινγκ (Alan Turing), που σχεδιάστηκε το 1936 και δεν είχε GUI. Ήρθε λίγο αργότερα.
Πολλοί προσδιορίζουν το πρώτο GUI ως αυτό που εμφανίστηκε από τον Ντάγκλας Έγκελμπαρτ (Douglas Engelbart) στο 1968 “Mother of All Demos”, το οποίο κάλυπτε το ποντίκι, την απομακρυσμένη επεξεργασία κειμένου, τη σύνδεση και τις συντομεύσεις.
GUI εναντίον UI
Επειδή οι όροι που έχουμε ήδη χρησιμοποιήσει δεν είναι καθημερινοί, ίσως να διερωτάστε τι είναι μια “γραφική διεπαφή χρήστη”. Για να το καταλάβετε θα πρέπει πρώτα να κατανοήσετε τον όρο “διεπαφή χρήστη”.
Αν εξετάσετε οποιοδήποτε μηχάνημα, θα δείτε ότι αυτό έχει έναν τρόπο για να αλληλεπιδρουν οι χρήστες μαζί του. Αυτό το μέρος του μηχανήματος είναι η “διεπαφή χρήστη” ή “διασύνδεση χρήστη” ή αλλιώς UI (User Interface).
Μια “γραφική διεπαφή χρήστη” (GUI) είναι το ηλεκτρονικό στοιχείο εμφάνισης (εάν υπάρχει) που αποτελεί κομμάτι της μεγαλύτερης έννοιας της διεπαφής χρήστη (UI) ενός μηχανήματος, και που επιτρέπει στους χρήστες να επιλέγουν εικονίδια και εικόνες και όχι αριθμούς ή κείμενο.
Για παράδειγμα, ένα χρονόμετρο κουζίνας έχει μια διεπαφή χρήστη (χειριστήριο, κουμπιά, καντράν κλπ), αλλά πιθανότατα δεν ενσωματώνει ένα στοιχείο γραφικής οθόνης. Ένα touchpad για την επιβεβαίωση μιας συναλλαγής σε ένα ATM τράπεζας μπορεί να αποτελείται μόνο από ένα GUI καθώς, όσον αφορά εσάς, δεν αλληλεπιδράτε με κανένα μέρος του μηχανήματος εκτός από την οθόνη.
Προσοχή: Το GUI δεν είναι η οθόνη σαν συσκευή αλλά τα γραφικά που εμφανίζονται σε αυτήν και αν κάνετε κλικ επάνω τους κάνουν κάποια εργασία.
Το πληκτρολόγιο είναι ένα UI αλλά όχι GUI .Το UI περιλαμβάνει οποιαδήποτε διεπαφή χρήστη. Παραδείγματα διεπαφών χρήστη εισόδου είναι το πληκτρολόγιο, το ποντίκι, η οθόνη αφής κ.λπ. Παραδείγματα διεπαφών χρήστη εξόδου είναι η οθόνη, τα ηχεία, οι λυχνίες LED κ.λπ.
Ενώ όπως είδατε παραπάνω υπάρχουν συσκευές χωρίς GUI ή με εξ ολοκλήρου GUI, όμως οι περισσότερες τεχνολογικές συσκευές έχουν και στοιχεία GUI και μη GUI.
Σχεδόν κάθε συσκευή με την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, ενσωματώνει ένα GUI, συχνά για να επιβεβαιώνει ή να εμφανίζει ενέργειες καθώς χρησιμοποιούμε όλο και πιο πολύπλοκες συσκευές. Τις τελευταίες δεκαετίες όλο και περισσότερες από αυτές τις συσκευές που χρησιμοποιούμε καθημερινά ενσωματώνουν ένα GUI.
Τι είναι το GUI στην Ιστορία Υπολογιστών;
Το Mother of All Demos εισήγαγε τον κόσμο στη Γραφική διεπαφή χρήστη το 1968, αλλά πιθανώς το πρώτο παράδειγμα GUI λειτουργούσε επτά χρόνια νωρίτερα. Το υπολογιστικό σύστημα SAGE της IBM προηγούταν με ένα “ελαφρύ όπλο” στραμμένο σε ένα εμφανιζόμενο χάρτη.
Το Mother of All Demos εισήγαγε κυρίως την επεξεργασία κειμένου, συμπεριλαμβανομένης της εξ αποστάσεως συνεργασίας. Ενώ η πλοήγηση βάσει κειμένου τυπικά εξαιρείται από τους ορισμούς του GUI, η επίδειξη περιλάμβανε επίσης συνδέσμους και αρχεία. Και τα δύο αυτά είναι πρώιμα παραδείγματα πιο δημιουργικής αρχιτεκτονικής υπολογιστών που ενσωματώνουν δομές όπως παράθυρα και καρτέλες.
Τα πειράματα της IBM στους πρώτους προσωπικούς υπολογιστές δημιούργησαν το SCAMP, το 1973. Την ίδια χρονιά, το Xerox Alto έγινε ο πρώτος ευρέως διαθέσιμος υπολογιστής που ενσωμάτωσε σύγχρονα σχήματα GUI.
Από εκεί και πέρα, αν θέλετε να γράψετε την εξέλιξη του GUI θα χρειαστεί ολόκληρο βιβλίο που θα περιγράφει τα γεγονότα από λειτουργικό σύστημα σε λειτουργικό σύστημα.
Μεταξύ του 1973 έως και τώρα, η αλληλεπίδραση με τους υπολογιστές έχει γίνει τόσο πολύ βασισμένη στα γραφικά, που πολλές λειτουργίες μπορούν να ολοκληρωθούν χωρίς καθόλου κείμενο. Το ίδιο είδος εξέλιξης έχει συμβεί και στα τηλέφωνα.
Παραδείγματα GUI σε φορητές συσκευές
Όπως και με τους υπολογιστές, οι ψηφιακές οθόνες υπήρχαν στα τηλέφωνα πριν από αυτό που ονομάζουμε “γραφική διεπαφή χρήστη”. Αυτές οι πρώτες ψηφιακές οθόνες έδειχναν στον χρήστη ποιοι αριθμοί είχαν εισαχθεί και αργότερα ποιος αριθμός τηλεφώνου καλούσε. Ωστόσο, δεν επέτρεψαν την αλληλεπίδραση ή τη λειτουργία γραφικών στοιχείων, όπως τα εικονίδια εφαρμογών που χρησιμοποιούνται σήμερα.
Το 1999, το Blackberry 850 έγινε μία από τις πρώτες κινητές συσκευές που συνδέθηκαν στο διαδίκτυο. Παρόλο που περιελάμβανε τα βασικά στοιχεία ενός GUI, η οθόνη ήταν μονόχρωμη και η περιήγηση γινόταν με ένα συμβατικό πληκτρολόγιο.
Το 2003, το Palm Treo 600 συνδύασε τον Προσωπικό Ψηφιακό Βοηθό (Personal Digital Assistant) με ένα κινητό τηλέφωνο για να δημιουργήσει ένα πρόδρομο των μοντέρνων smartphone.
Το πρώτο smartphone με οθόνη αφής, το iPhone, εμφανίστηκε το 2007. Τα μενού γραφικών πλακιδίων που αποτελούν τη βάση του GUI, ήταν ήδη ένα χαρακτηριστικό στις κινητές συσκευές, όπως και οι οθόνες αφής, αν και δούλευαν με γραφίδα. Η ανακάλυψη όμως του iPhone έκανε GUI σχεδόν ολόκληρη την επιφάνεια της οθόνης, δίνοντας ένα γραφικό περιβάλλον χρήστη στη συσκευή.
Το GUI σε οθόνης αφής που πρωτοεμφανίστηκε με το iPhone, άνοιξε το δρόμο για την πανταχού παρούσα αυτού ως είδους διεπαφής, και έκτοτε έχει βρει μια θέση σε όλα τα μηχανήματα, από αυτοκίνητα μέχρι ψυγεία.
Προβλήματα με GUI
Το GUI μπορεί να ακούγεται τέλειο, αλλά έχει προβλήματα. Αποτελεί τη δική του κατηγορία σε δοκιμές λογισμικού και χρηστικότητας.
Με την πρώτη ματιά, μια γραμμή εργαλείων GUI μπορεί να φαίνεται πιο καθαρή από μια γραμμή εργαλείων κειμένου, αλλά τι συμβαίνει εάν ένας χρήστης δεν γνωρίζει τι σημαίνουν τα γραφικά; Για να είναι ένα GUI αποτελεσματικό, τα εικονίδια που εμφανίζονται πρέπει να μεταφέρουν αποτελεσματικά τις ενέργειες που εκτελούν.
Μερικές φορές, οι προγραμματιστές GUI και οι σχεδιαστές χρηστικότητας επιλύουν αυτό το πρόβλημα με σχεδόν κωμικά απαρχαιωμένους τρόπους.
Το εικονίδιο “Αποθήκευση” σε πολλές εφαρμογές εξακολουθεί να είναι μια εικόνα μιας δισκέτας, ένα τεχνούργημα άγνωστο σε πολλούς νεότερους χρήστες υπολογιστών.
Επίσης καμμιά φορά χρειάζεται ιδιαίτερη φαντασία για να καταλάβετε τι σημαίνουν. Ποιος από εσάς κατάλαβε με την πρώτη τι κάνουν οι τρεις κάθετες κουκίδες ή οι τρεις οριζόντιες παύλες; Εδώ καλά καλά δεν ξέρουμε πως να τις πούμε. Μέχρι και σαν χάμπουργκερ τις έχουμε ακούσει να τις ονομάζουν.
Επιπλέον, τα GUI είναι πιο απαιτητικά από άποψη υπολογισμού και ισχύος από τα απλούστερα μοντέλα διεπαφής. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα αυτού είναι η εκκίνηση ενός υπολογιστή χωρίς GUI. Η εκκίνηση χωρίς GUI εξαλείφει τη γραμμή φόρτωσης κατά την εκκίνηση εφαρμογών. Δείτε το παρακάτω βίντεο
Χωρίς να ενεργοποιήσετε το GUI, η διαδικασία εκκίνησης (boot) ενός υπολογιστή γίνεται πιο γρήγορα. Με το GUI ενεργοποιημένο έχετε καθυστέρηση και δεν μπορείτε να καταλάβετε εάν το σύστημα αντιμετωπίζει προβλήματα.
Ότι και να λέμε όμως, το γραφικό περιβάλλον χρήστη αλλάζει σταδιακά τη ζωή μας εδώ και δεκαετίες. Η εικόνες αντικαθιστούν την πλοήγηση σε μενού κειμένου ή αριθμών, κάνοντας τις συσκευές πιο προσαρμόσιμες και φιλικές προς το χρήστη.
