Έχετε οικογενειακές φωτογραφίες και βίντεο, φυλαγμένα μέσα σε ssd ή σε σκληρούς δίσκους? Ακόμα και να τους έχετε βάλει στο συρτάρι και δεν τους δουλεύετε καθόλου, αυτοί κάποια στιγμή θα πεθάνουν. Ξέρετε πόσο αντέχουν και τι να κάνετε για να μην χάσετε τα προσωπικά σας δεδομένα;
Η αποθήκευση υλικού σε ένα υπολογιστή είναι ευλογία αλλά και κατάρα. Μπορείτε να αποθηκεύσετε terabyte από φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα προσωπικά δεδομένα. Αλλά αυτά τα δεδομένα είναι πιο επισφαλή από ότι φαντάζεστε, χάρη σε ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως bit rot ή υποβάθμιση δεδομένων. Και αυτό ισχύει για τους ssd αλλά και για τους απλούς σκληρούς δίσκους.
Οι σκληροί δίσκοι και τα ssd δεν διαρκούν για πάντα
Πάρτε έναν σκληρό δίσκο και ένα ssd και τα θάψτε τους μαζί με ένα βιβλίο σε μια κάψουλα χρόνου για 100 χρόνια. Όπως στην ταινία “Σκοτεινός κώδικας” με τον Νίκολας Κέιτζ. Μπορείτε από τώρα να στοιχηματίσετε ότι όταν ξεθάψετε την κάψουλα το βιβλίο θα είναι ευανάγνωστο, αλλά οι μονάδες αποθήκευσης; …. Καλή τύχη.
Η δυσλειτουργία στις μονάδες αποθήκευσης υλικού δεν συμβαίνει μόνο επειδή μπορούν να υποστούν αποτυχίες υλικού (hardware). Είτε μιλάμε για ssd είτε για παλιομοδίτικους μηχανικούς σκληρούς δίσκους, οι μονάδες αυτές έχουν περιορισμένη δυνατότητα να διατηρούν δεδομένα, ακόμα και όταν δεν λειτουργούν. Όχι, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αρχίσετε να κρατάτε τον υπολογιστή σας ανοικτό όλη τη νύχτα, επειδή φοβάστε ότι θα χάσετε τις φωτογραφίες σας. Ούτε και να αποθηκεύσετε τους γεμάτους δίσκους σας σε ένα ντουλάπι για δεκαετίες, δεν είναι και η καλύτερη ιδέα.
Φυσικά ούτε μπορείτε να ξεκινήσετε να γράφετε τα 1 και 0 bits πάνω σε πέτρα. Και αν ξαφνικά αποφασίσουν όλοι να εκτυπώσουν όλα τα αρχεία τους σε χαρτί, το πιθανότερο θα ήταν να εξαντληθούν τα δέντρα. Λοιπόν, τι μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε τα δεδομένα σας ακέραια τόσο για εσάς όσο και για τις επόμενες γενεές;
Πώς οι δίσκοι αποθηκεύουν τα δεδομένα (και πώς μπορούν να τα χάσουν)
Οι σκληροί δίσκοι χρησιμοποιούν μαγνητισμό για την αποθήκευση δυαδικών ψηφίων (όλων αυτών των άσσων και των μηδενικών) σε ομάδες. Αυτά τα bits μπορούν, με την πάροδο του χρόνου να αντιστραφούν ή να απομαγνητιστούν, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή δεδομένων εάν συμβεί σε αρκετή ποσότητα. Για να αντισταθμιστεί αυτό, οι σκληροί δίσκοι έχουν κώδικα διόρθωσης σφαλμάτων (ECC) που ψάχνει για κομμάτια που έχουν πάει στραβά. Εάν βρουν κάποιο, ο σκληρός δίσκος το διορθώνει, αν είναι δυνατόν.
Οι μονάδες δίσκου ssd δεν έχουν κινητά εξαρτήματα και μαγνητισμό, όπως στους σκληρούς δίσκους. Χρησιμοποιούν μια διαφορετική μέθοδο για την αποθήκευση δυαδικών ψηφίων. Αυτοί οι δίσκοι χρησιμοποιούν ένα μονωτικό στρώμα για να παγιδεύουν φορτισμένα ηλεκτρόνια μέσα σε μικροσκοπικά τρανζίστορ για να διαφοροποιήσουν τα bits μεταξύ 1 και 0.
Φυσικά υπάρχει πολύ περισσότερη τεχνολογία πίσω από αυτό, αλλά η παραπάνω περιγραφή παρέχει μια βασική ιδέα απλοποιημένη, για το πώς οι δύο τύποι αποθήκευσης, διατηρούν τα δεδομένα σας
Τώρα ας δούμε πώς μπορούν να τα χάσουν με την πάροδο του χρόνου, σαν να παθαίνουν σήψη. Με τους σκληρούς δίσκους, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα αποθηκευμένα bits μπορούν να αντιστρέψουν τη μαγνητική τους πολικότητα. Αν αντιστραφούν αρκετά από αυτά, χωρίς να διορθωθούν, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή.
Οι μονάδες ssd από την άλλη, χάνουν τα δεδομένα τους, όταν το μονωτικό στρώμα υποβαθμίζεται και τα φορτισμένα ηλεκτρόνια διαρρέουν.
Πόσο καιρό χρειάζεται για να μυρίσετε την κακοσμία από την σήψη, εξαρτάται από πάρα πολλά θέματα. Οι σκληροί δίσκοι έχουν τη δυνατότητα να διατηρήσουν τα δεδομένα τους ανέπαφα για δεκαετίες, ακόμα και αν έχουν σβηστεί. Οι ssd έχει αναφερθεί ότι χάνουν τα δεδομένα τους μέσα σε λίγα χρόνια όταν βρίσκονται στην ίδια κατάσταση. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν αναφορές ότι, αν τα δεδομένα σε ένα ssd αποθηκευτούν σε μια ασυνήθιστα ζεστή τοποθεσία, μπορούν να καταστραφούν ακόμα πιο γρήγορα.
Όμως ενεργοποιημένοι, αυτοί οι δίσκοι είναι μια διαφορετική ιστορία. Συνήθως λειτουργούν μέχρι να συναντήσουν τυπικά προβλήματα, όπως αποτυχίες υλικού (hardware) ή όταν οι ssd ολοκληρώσουν τους κύκλους ανάγνωσης / εγγραφής τους. Μπορούν επίσης να χάσουν δεδομένα με τους συνηθισμένους τρόπους, όπως από κάποιο κακόβουλο λογισμικό, χαλασμένο firmware, επαφή με το νερό ή οποιοδήποτε άλλο τυχαίο πρόβλημα που δεν έχει καμία σχέση με την φυσιολογική λήξη της ζωής τους.
Πώς να προστατεύσετε τα δεδομένα σας από το Bit Rot
Τι κάνει λοιπόν ένας οικιακός, απλός χρήστης υπολογιστή για να αποθηκεύσει τα δεδομένα του και να τα προστατεύσει από την αποτυχία αποθήκευσης; Η απάντηση είναι λίγο πολύ, ότι κάνουν και οι επαγγελματίες των υπολογιστών.
Πρώτα, δώστε προσοχή στην υγεία των μονάδων δίσκου που χρησιμοποιείτε ενεργά. Ένας τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να ελέγχετε την κατάστασή τους συνέχεια.
Μπορείτε επίσης να ορίσετε ένα όριο για το πόσο καιρό θα χρησιμοποιείτε έναν ενεργό σκληρό δίσκο ή ένα ssd . Οι ssd παλαιότερα, δεν θεωρούνταν αξιόπιστοι σαν σκληροί δίσκοι, όταν βρισκόταν σε ενεργό χρήση, αλλά αυτό πλέον δεν πιστεύεται τόσο ευρέως όσο κάποτε. Οι περισσότεροι χρήστες περιμένουν ένα ssd να διαρκέσει για όσο χρονικό διάστημα θα ζούσε και ένας μέσος σκληρός δίσκος.
Ένας καλός γενικός κανόνας είναι να διατηρήσετε μια μονάδα αποθήκευσης όχι περισσότερο από περίπου πέντε χρόνια. Αυτό είναι απλώς μια εκτίμηση, γιατί μερικοί χρήστες κρατούν τους δίσκους τους πολύ περισσότερο από αυτό το διάστημα. Βασικά τους κρατούν περιμένοντας μέχρι να καταστραφούν. Αν το κάνετε αυτό, καλό θα ήταν να έχετε μια αξιόπιστη στρατηγική δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας.
Πρώτον, ας μιλήσουμε για δίσκους αρχειοθέτησης. Εάν κρατάτε δεδομένα σε κανονικό σκληρό δίσκο ή σε ένα ssd, μέσα σε ντουλάπα ή σε μία θυρίδα ασφαλείας, είναι καλή ιδέα να τους ενεργοποιήσετε και να τους αφήσετε να τρέχουν με κάποιο χρονοδιάγραμμα. Αυτό τους κρατά σε καλή κατάσταση και μειώνει την πιθανότητα bit rot ή άλλων προβλημάτων.
Για έναν σκληρό δίσκο, μπορείτε πιθανότατα να του δίνετε ρεύμα τουλάχιστον μία φορά το χρόνο ή μία φορά κάθε δύο χρόνια, για να αποφύγετε το κόλλημα των μηχανικών τμημάτων του. Θα πρέπει επίσης να “ανανεώνετε” τα δεδομένα, επαναγράφοντάς τα ή να χρησιμοποιήσετε κάποιο τρίτο εργαλείο, όπως το DiskFresh. Οι μονάδες ssd είναι λίγο πιο απλές, επειδή χρειάζονται μόνο για να διατηρήσουν τη μνήμη τους. Μπορείτε να τις ενεργοποιήσετε για λίγα λεπτά περίπου δύο φορές το χρόνο.
Μια άλλη επιλογή είναι να εξετάσετε την περίπτωση των αρχειακών μέσων αποθήκευσης, όπως οι δίσκοι M-Disc Blu-ray της Verbatim, οι οποίοι υποτίθεται ότι κρατούν τα δεδομένα τους για 1.000 χρόνια. (Υποθέτουμε πάντως, ότι μάλλον δεν θα είστε εν ζωή για να επαληθεύσετε τα λεγόμενα της εταιρείας, αλλά ούτε και για να ζητήσετε αποζημίωση αν κάτι δεν πάει καλά). Έρχονται σε διαφορετικές χωρητικότητες των 25 GB, 50 GB, και 100 GB ανά δίσκο. Οι ταχύτητες εγγραφής τους είναι πιο αργές και από χελώνα, και έτσι θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για μια μακρά αρχειακή διαδικασία.
Όποια επιλογή αρχείου και να επιλέξετε, κρατήστε πολλαπλά αντίγραφα των δεδομένων σας, σε διαφορετικές τοποθεσίες και μέσα, για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα χάσετε τα αρχεία σας.
Δημιουργήστε αντίγραφα ασφαλείας των αρχείων σας
Τα αντίγραφα ασφαλείας είναι κάτι που πολλοί άνθρωποι δεν σκέφτονται, αλλά στις μέρες μας είναι πιο εύκολο από ποτέ να το πραγματοποιήσουν. Σε γενικές γραμμές, η καλύτερη στρατηγική δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας αντιστοιχεί σε τρία αντίγραφα των δεδομένων σας. Το πρώτο είναι αυτό που χρησιμοποιείτε καθημερινά στον υπολογιστή σας.
Το δεύτερο είναι ένα τοπικό αντίγραφο που κρατάτε σε μια εφεδρική μονάδα δίσκου, η οποία μπορεί να είναι ένας εξωτερικός σκληρός δίσκος ή ένα NAS box. Τα Windows 10 έχουν μια ενσωματωμένη λειτουργία που ονομάζεται “Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας” που θα δημιουργήσει αυτόματα αντίγραφα ασφαλείας για τον υπολογιστή σας (Ρυθμίσεις > Ενημέρωση και ασφάλεια > Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας). Υπάρχουν επίσης πολλά άλλα εργαλεία τρίτων για τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας. Εναλλακτικά, μπορείτε να αντιγράφετε με μη αυτόματο τρόπο τα προσωπικά σας αρχεία και φακέλους σε ημερήσια ή εβδομαδιαία βάση.
Μέχρι στιγμής έχετε μόνο δύο αντίγραφα των δεδομένων σας στο ίδιο χώρο, για παράδειγμα στο σπίτι σας, και εάν υπάρξει πυρκαγιά ή πλημμύρα στο σπίτι και οι δύο δίσκοι θα καταστραφούν ταυτόχρονα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα “offsite” (εκτός χώρου) backup, είναι μια πολύ καλή ιδέα.
Η πιο εύκολη λύση είναι να χρησιμοποιήσετε μια υπηρεσία backup cloud. Εάν σας ανησυχεί το απόρρητο, μπορείτε να κρυπτογραφήσετε τα αντίγραφα ασφαλείας πριν τα ανεβάσετε στο cloud, για να αποτρέψετε τον πάροχο υπηρεσιών ή τρίτους, να δουν τα δεδομένα σας. Προσέξτε γιατί αν χάσετε τον κωδικό κρυπτογράφησης, χάνετε και τα αντίγραφα ασφαλείας.
Τρία αντίγραφα των δεδομένων σας αποθηκευμένα σε διαφορετικά μέσα και γεωγραφικά σημεία θα πρέπει να είναι αρκετά για να αποφευχθεί η απώλεια των δεδομένων σας. Δεν πάμε σε τέταρτο γιατί στο τέλος θα μας αποκαλέσετε σχιζοφρενείς.
Δε θα πρέπει να παραγνωριστεί και το θέμα της οξείδωσης των κοντρόλερ των HDD και των SSD (έχω πικρή εμπειρία από τέτοιο θεματάκι…. που, συμπτωματικά ΟΛΟΙ οι δίσκοι, 6 τον αριθμό, που τίναξαν τα πέταλα ήταν WD της σειράς green caviar …).