Οι SSD έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να αποτύχουν. Πώς μπορείτε να ανακτήσετε τα χαμένα δεδομένα; Είναι δυνατό;
Όταν οι δίσκοι στερεάς κατάστασης (SSD) άρχισαν να βγαίνουν στην αγορά, έτυχαν θερμής υποδοχής λόγω της ταχύτητας και της αξιοπιστίας τους. Οι χρήστες υπέθεσαν ότι επειδή ένας SSD δεν έχει μηχανικά μέρη, είναι λιγότερο πιθανό να υποστεί μηχανική βλάβη.
Και μέχρι ένα σημείο έχουν δίκιο. Γενικά ένας SSD θα διαρκέσει περισσότερο και θα αποδώσει καλύτερα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ειδικά καθώς η τεχνολογία γίνεται πιο οικονομική και με μεγαλύτερο αποθηκευτικό χώρο.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο SSD σας δεν θα αποτύχει κάποια στιγμή. Και όταν συμβεί αυτό, πώς μπορείτε να ανακτήσετε τα δεδομένα σας; Και όντως μπορείτε να τα ανακτήσετε;
Table of Contents
Γιατί αποτυγχάνουν οι SSD;
Σε ένα SSD δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για τη φθορά των μηχανικών εξαρτημάτων της μονάδας, με την πάροδο του χρόνου. Και αυτό γιατί απλά δεν υπάρχει κάποιος κινούμενος βραχίονας εγγραφής ή κάποιος περιστρεφόμενος δίσκος, όπως σε έναν παραδοσιακό σκληρό δίσκο.
Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ο SSD σας δεν θα υποστεί φθορά. Θα υποστεί, μόνο που δεν θα είναι μηχανική αλλά άλλου είδους. Οι πυκνωτές υποβαθμίζονται με την πάροδο του χρόνου, η παροχή ρεύματος μπορεί να ξεπεράσει κάποια όρια και το τσιπ του ελεγκτή θα μπορούσε να αποτύχει. Έτσι, ενώ ένας SSD είναι πιο αξιόπιστος από έναν μηχανικό σκληρό δίσκο, έχει εξαρτήματα που μπορούν και θα χαλάσουν.
Διαβάστε: Πώς οι σκληροί δίσκοι και οι ssd πεθαίνουν στο χρόνο
Ποσοστά φθοράς Solid State Drive
Υπάρχουν τρεις κοινές μετρήσεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τα ποσοστά φθοράς του SSD και που οι κατασκευαστές δοκιμάζουν το υλικό SSD εκτενώς πριν το κυκλοφορήσουν στους καταναλωτές. Οι τρεις προδιαγραφές είναι:
- Κύκλοι Ε/Δ (P/E Cycles): Ένας κύκλος εγγραφής – διαγραφής (program-erase cycle) είναι μια διαδικασία όπου τα δεδομένα εγγράφονται σε ένα μπλοκ μνήμης SSD, διαγράφονται και ξαναγράφονται. Η όλη διαδικασία μετράει ως ένας κύκλος. Ο αριθμός των κύκλων που μπορεί να αντέξει ένας SSD εξαρτάται από τον κατασκευαστή, το υλικό και την τεχνολογία SSD. Οι συνολικοί κύκλοι Ε/Δ μπορούν να κυμαίνονται από 500 έως υψηλές περίπου 100.000.
- TBW: Η μέτρηση Εγγεγραμμένα Terabytes (Terabytes Written) περιγράφει πόσα δεδομένα μπορείτε να γράψετε σε έναν SSD πριν αυτός αποτύχει. Για παράδειγμα, ένας SSD Samsung 860 EVO 250 GB έχει βαθμολογία 150 TBW, ενώ το μοντέλο 1 TB διαθέτει βαθμολογία 600 TBW. Όπως και οι P/E Cycles, οι αξιολογήσεις διαφέρουν μεταξύ κατασκευαστών και τεχνολογίας SSD.
- MTBF: Η μέτρηση του χρόνου μεταξύ αποτυχιών (Measurement of Time Between Failures) είναι η τρίτη μέτρηση αξιοπιστίας του SSD που θα δείτε. Το MTBF περιγράφει την αξιοπιστία του SSD κατά την αναμενόμενη διάρκεια ζωής του υπό κανονική λειτουργία και συνήθως μετράται σε δεκάδες χιλιάδες ώρες.
Οι SSD είναι κατασκευασμένοι για μακροζωία. Θα πρέπει να περιμένετε ότι ο SSD σας θα σας κρατήσει αρκετό καιρό. Ακόμα καλύτερα, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να καταστρέψουν τον SSD σας. Η υπέρταση ρεύματος είναι ένα πράγμα που μπορεί να βλάψει τον SSD σας ή να διαγράψει τα δεδομένα σας, αλλά μπορείτε να προστατευτείτε από αυτό με ένα ups ή έστω με μια πρίζα ή πολύπριζο προστασίας από υπέρταση.
Ωστόσο, είναι γεγονός ότι καθώς ο SSD σας γερνάει, τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα φθείρονται και τελικά θα αποτύχουν.
Σχετικό: Μετρήστε την ταχύτητα του δίσκου σας στα Windows 11/10
Μπορείτε να ανακτήσετε δεδομένα από μια αποτυχημένη μονάδα δίσκου στερεάς κατάστασης;
Ένας SSD συχνά δεν προειδοποιεί ιδιαίτερα πριν αποτύχει. Τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα δεν αρχίζουν να βουίζουν ή να κάνουν θόρυβο καθώς γερνάνε. Δουλεύουν και κάποια στιγμή πεθαίνουν απότομα. Και όταν ένας SSD πεθάνει ξαφνικά, τα νέα είναι άσχημα.
Όταν οι SSD είχαν πρωτοβγεί στην αγορά, οι ειδικοί ανάκτησης δεδομένων δεν ήταν σίγουροι αν θα μπορούσαν να ανακτήσουν δεδομένα με τον ίδιο τρόπο που θα κάνανε με έναν κανονικό σκληρό δίσκο. Εδώ και πολλά χρόνια όμως, τα λογισμικά ανάκτησης δεδομένων καλύπτουν πλέον πλήρως τους SSD.
Πολλά εργαλεία ανάκτησης δεδομένων που απευθύνονται σε οικιακούς καταναλωτές, όπως το EaseUS, το Stellar Data Recovery, το Disk Drill και το Recoverit, προσφέρουν μια συγκεκριμένη επιλογή ανάκτησης δεδομένων SSD ή κάποιο αυτόνομο εργαλείο. Η ανάκτηση δεδομένων από έναν SSD είναι απολύτως δυνατή.
Το μόνο ερώτημα είναι το πόσο αποτελεσματική είναι. Η δυνατότητα ανάκτησης δεδομένων σε έναν SSD παρεμποδίζεται λόγω του τρόπου με τον οποίο ένας SSD διαχειρίζεται μόνος του την καταστροφή δεδομένων χρησιμοποιώντας την εντολή TRIM. Επιπλέον, η πιθανότητα ανάκτησης δεδομένων εξαρτάται από την κατάσταση του SSD. Έχει χαλάσει εντελώς ή χάσατε δεδομένα σε μια αύξηση του ρεύματος;
Πώς επηρεάζει το SSD TRIM την ανάκτηση δεδομένων;
Για να κατανοήσετε πώς το TRIM επηρεάζει την ανάκτηση δεδομένων, είναι χρήσιμο να κατανοήσετε τι συμβαίνει όταν διαγράφετε ένα αρχείο στον υπολογιστή σας.
Διαγραφή δεδομένων σε σκληρό δίσκο
Ένας παραδοσιακός σκληρός δίσκος αποθηκεύει αρχεία σε φυσικές τοποθεσίες σε ένα μαγνητικό δίσκο. Το λειτουργικό σύστημα ευρετηριάζει τις θέσεις των αρχείων και έχει πρόσβαση στα δεδομένα χρησιμοποιώντας έναν μηχανικό βραχίονα. Σε αντιδιαστολή με μια μονάδα στερεάς κατάστασης που είναι μια μορφή μνήμης flash, όπως ένα USB στικάκι, αλλά με πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητα.
Όταν πατάτε Διαγραφή, το αρχείο στην πραγματικότητα δεν εκμηδενίζεται στον μαγνητικό δίσκο. Αν έχετε Windows τότε μετακινείται στον Κάδο Ανακύκλωσης, όπου η ευρετηριασμένη θέση του συνεχίζει να το υποδεικνύει, για την περίπτωση που θέλετε να το επαναφέρετε. Όταν το διαγράψετε και από τον Κάδο Ανακύκλωσης (ή χρησιμοποιείτε τη συντόμευση Shift + Delete για άμεση διαγραφή), τα Windows καταργούν πλήρως το αρχείο και ενημερώνουν το λειτουργικό σύστημα ότι ο χώρος είναι διαθέσιμος για νέα δεδομένα.
Αν και αυτό φαίνεται λίγο περίπλοκο, σημαίνει ότι τα δεδομένα σας παραμένουν ανακτήσιμα, τουλάχιστον για σύντομο χρονικό διάστημα. Γιατί αν και το ευρετήριο δεν έχει το σβησμένο αρχείο πλέον στην μνήμη του, το αρχείο υπάρχει ακόμα στην φυσική του θέση, μέχρι τουλάχιστον κάποιο άλλο να γραφτεί από πάνω του.
Διαγραφή δεδομένων σε SSD
Ο SSD σας διαφέρει από έναν κανονικό σκληρό δίσκο λόγω της τεχνολογίας αποθήκευσης δεδομένων. Ο SSD σας αποθηκεύει δεδομένα σε κελιά. Πριν γράψετε νέα δεδομένα σε ένα κελί, ο SSD πρέπει να μετακινήσει τα υπάρχοντα δεδομένα σε άλλη θέση του SSD.
Κατά τη διάρκεια της κανονικής λειτουργίας, οι SSD ουσιαστικά μηδενίζουν γρηγορότερα τα δεδομένα που περιέχουν τα κελιά, πολύ πριν ξαναγράψουν δεδομένα στα συγκεκριμένα κελιά.
Οι SSD διατηρούν τον έλεγχο του πού εγγράφονται τα δεδομένα μέσα στα κελιά. Αυτό σημαίνει ότι το λειτουργικό σύστημα μπορεί να ζητήσει την εγγραφή δεδομένων στο μπλοκ 1.000, ενώ ο πίνακας δείκτη SSD περιέχει έναν εντελώς διαφορετικό αριθμό. Αυτό είναι γνωστό ως wear-leveling.
Ο SSD διαχειρίζεται τη θέση των δεδομένων, διασφαλίζοντας ότι υπάρχει χώρος για εγγραφή των νέων δεδομένων στη μονάδα δίσκου. Ωστόσο, αν και το λειτουργικό σύστημα μπορεί να επισημάνει ένα μπλοκ ως κενό σύμφωνα με τα αρχεία του, ο SSD “κάνει τα δικά του” και μετακινεί τα δεδομένα για να εξασφαλίσει ομοιόμορφη φθορά.
Εκεί μπαίνει η εντολή TRIM. Το TRIM επιτρέπει στο λειτουργικό σύστημα να λέει στον SSD ποια μπλοκ μπορεί να μηδενίσει. Η διαδικασία αυτή διατηρεί τη διαδικασία εγγραφής δεδομένων γρήγορη, καθώς δεν χρειάζεται να περιμένετε για να μηδενιστεί το μπλοκ.
Η άλλη όψη αυτής της χρησιμότητας είναι ότι δεν ξέρετε πότε η εντολή TRIM θα ενημερώσει το λειτουργικό σύστημα για τα μπλοκ που θα μηδενιστούν.
Πώς να εντοπίσετε έναν αποτυχημένο SSD και να αποθηκεύσετε τα δεδομένα σας
Ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσετε μια καταστροφική απώλεια δεδομένων από τον SSD σας είναι να κατανοήσετε τα προειδοποιητικά σημάδια. Ο παλιός σας σκληρός δίσκος που στριφογύριζε, έκανε ήχους σαν μεταλλικά χτυπήματα, ή γουργούριζε περίεργα κλπ πριν τελικά χτυπήσει και πεθάνει. Αλλά ο SSD σας δεν δίνει αυτά τα ηχητικά προειδοποιητικά σημάδια.
Διαβάστε: Πέντε προειδοποιητικά σημάδια που δείχνουν ότι ο SSD θα χαλάσει
Υπάρχουν πολλά βασικά προειδοποιητικά σημάδια ότι ο SSD σας πρόκειται να πεθάνει :
- Σφάλματα Bad block: Δεν μπορείτε να γράψετε σε ένα συγκεκριμένο μπλοκ στο SSD, τυχαία παγώματα και σφάλματα.
- Άρνηση εγγραφής στο δίσκο: Ξαφνικά δεν μπορείτε πλέον να γράψετε στο SSD, το οποίο με τη σειρά του προκαλεί σφάλματα, και πολλά άλλα.
- Επισκευή συστήματος αρχείων: Πρέπει να επιδιορθώνετε το λειτουργικό σας σύστημα αρχείων σε ολοένα και πιο τακτική βάση.
- Σφάλματα εκκίνησης: Το λειτουργικό σας σύστημα δεν μπορεί να εκκινήσει σωστά και το σύστημά σας αποτυγχάνει να φορτώσει.
- Μόνο για ανάγνωση: Ο SSD μεταβαίνει ξαφνικά σε λειτουργία μόνο για ανάγνωση, εμποδίζοντάς σας να γράψετε νέα δεδομένα στη μονάδα.
Αυτοί δεν είναι οι μόνοι δείκτες πριν από μια αποτυχία του SSD, αλλά είναι οι πιο συνηθισμένοι. Ένα σωστό σύστημα δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας θα πρέπει να αποτελεί μέρος της καθημερινής ρουτίνας κάθε χρήστη. Ποτέ δεν ξέρετε πότε μπορεί να συμβεί το κακό και θα χτυπάτε το κεφάλι σας στο τοίχο αν χάσετε τα σημαντικά προσωπικά σας δεδομένα.
Ελέγξτε την υγεία του SSD σας
Μπορείτε επίσης να ελέγξετε την υγεία του SSD σας, βεβαιώνοντας ότι δεν θα υπάρχει βλάβη και απώλεια δεδομένων στην επόμενη διαδικασία εκκίνησης. Οι χρήστες των Windows μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν το CrystalDiskMark, οι χρήστες macOS μπορούν να ρίξουν μια ματιά στο Smart Reporter Lite και οι χρήστες Linux θα πρέπει να ελέγξουν το Smartmontools.
Διαβάστε: Βρείτε πόση φθορά έχει ο SSD δίσκος σας, στα Windows 10
Τι να κάνετε αν αποτύχει ο SSD δίσκος σας
Εάν φροντίζετε τον SSD σας, χρησιμοποιείτε εργαλεία παρακολούθησης για να ελέγξετε την υγεία του δίσκου και αγοράσετε και ένα προστατευτικό υπέρτασης, έχετε την ευκαιρία να αποφύγετε ένα καταστροφικό σφάλμα στον SSD σας.
Δεν μπορείτε όμως να πιάσετε όλα τα σφάλματα. Ωστόσο, θα έχετε μία καλή γραμμή άμυνας μέσα από τους ελέγχους και διαρκής παρακολούθηση. Παρ’όλα αυτά ξαφνικά ο SSD δίσκος σας χάλασε. Τι μπορείτε να κάνετε για να ανακτήστε τα δεδομένα σας;
Το βασικό είναι να ενεργήσετε αμέσως γιατί όπως προείπαμε το λειτουργικό σύστημα μπορεί διαγράψει τα χαμένα δεδομένα σας χωρίς προειδοποίηση. Θα πρέπει λοιπόν, να κλείσετε άμεσα τον υπολογιστή σας και να βγάλετε τον δίσκο σας από το μηχάνημά σας και να προσπαθήσετε να τον δείτε ως εξωτερικό δίσκο από κάποιο άλλο μηχάνημα.
Αν μπορείτε να δείτε τον δίσκο
Προσοχή αν καταφέρετε να τον δείτε, επ’ουδενί δεν πρέπει να γράψετε οτιδήποτε επάνω του. Κάντε αμέσως αντιγραφή όλων των αρχείων που δεν θέλετε να χάσετε και βεβαιωθείτε ότι αυτά ανοίγουν και είναι λειτουργικά. Υπάρχει πιθανότητα να αντιγράψατε ένα αρχείο φωτογραφίας, για παράδειγμα, αλλά όταν προσπαθήσετε να το δείτε να μην είναι προσβάσιμο.
Αν δεν μπορείτε να τον δείτε
Χρησιμοποιήστε ένα πρόγραμμα ανάκτησης δεδομένων, όπως θα κάνατε και με ένα σκληρό δίσκο. Προγράμματα όπως τα Wise Data Recovery, Lazesoft Recovery Suite Home Edition, Windows File Recovery, EASEUS Data Recovery Wizard, και ένα σωρό άλλα, υποστηρίζουν πλέον και SSD δίσκους.
Θα χρειαστεί ίσως να πειραματιστείτε αρκετά με διάφορά προγράμματα ανάκτησης. Αν στο τέλος δεν καταφέρετε να πάρετε τα χαμένα δεδομένα σας, υπάρχει και η λύση να δώσετε τον δίσκο σας σε κάποιον ειδικό για να κάνει την δουλειά για εσάς.
Ανάκτηση σβησμένων αρχείων
Αν ο δίσκος δεν έχει χαλάσει αλλά θέλετε μόνο να επαναφέρετε ένα αρχείο που το διαγράψατε και από τον κάδο ανακύκλωσης, τότε σταματήστε οποιαδήποτε εγγραφή και χρησιμοποιήστε ένα από τα παραπάνω προγράμματα για να διαβάσετε σβησμένα αρχεία.
Αν δεν έχετε ήδη εγκαταστήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα στον υπολογιστή σας, μην το κάνετε εκείνη στην στιγμή γιατί η εγκατάστασή του μπορεί να διαγράψει εντελώς τα σβησμένα αρχεία που ψάχνετε. Προτιμήστε να τρέξετε το πρόγραμμα ανάκτησης δεδομένων από ένα usb stick.
