Στα τέλη του 2008, ο Firefox ήταν ψηλά. Το 20% από τα 1,5 δισεκατομμύρια άτομα που κυκλοφορούσαν διαδικτυακά χρησιμοποιούσαν το πρόγραμμα περιήγησης της Mozilla. Στην Ινδονησία, την πΓΔΜ και τη Σλοβενία, περισσότεροι από τους μισούς που συνδέονταν στο διαδίκτυο χρησιμοποιούσαν τον Firefox.
“Το μερίδιο αγοράς μας στις παραπάνω περιοχές αυξάνεται σαν τρελό”, έγραψε τότε ο Ken Kovash, πρόεδρος της Mozilla, σε μια ανάρτηση στο blog.
15 χρόνια μετά τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα.
Σε όλες τις συσκευές, ο Firefox έχει πέσει σε λιγότερο από το 4 τοις εκατό της αγοράς – στα κινητά είναι σχεδόν 0,5 τοις εκατό.
“Κοιτάζοντας πέντε χρόνια πίσω το μερίδιο αγοράς μας και τους αριθμούς που δημοσιεύουμε, δεν υπάρχει αμφιβολία για την πτώση”, αναφέρει η Selena Deckelmann, ανώτερη αντιπρόεδρος του Firefox.
Τα στατιστικά στοιχεία της ίδιας της Mozilla δείχνουν πτώση περίπου 30 εκατομμυρίων μηνιαίων ενεργών χρηστών από την αρχή του 2019 έως τις αρχές του 2022. “Τα τελευταία δύο χρόνια, αυτό που είδαμε είναι μια σημαντική ισοπέδωση”, προσθέτει η Deckelmann.
Τις δύο δεκαετίες από τότε που ο Firefox κυκλοφόρησε από τις σκιές του Netscape, ήταν το κλειδί για τη διαμόρφωση του απορρήτου και της ασφάλειας του ιστού, με το προσωπικό να πιέζει για περισσότερη διαφάνεια στο διαδίκτυο και καλύτερα πρότυπα.
Ωστόσο, η μείωση του μεριδίου αγοράς συνοδεύτηκε από δύο γύρους απολύσεων από την Mozilla κατά τη διάρκεια του 2020.
Το επόμενο έτος, η προσοδοφόρα συμφωνία με την Google — η οποία είναι υπεύθυνη για το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της — θα λήξει. Εν τω μεταξύ αναδύθηκαν κι άλλα προγράμματα περιήγησης που εστιάζουν στο απόρρητο ανταγωνίζονται τον Firefox, ενώ οι αστοχίες των νέων λειτουργιών απειλούν να αποξενώσουν τους χρήστες που τον στηρίζουν. Όλα αυτά κάνουν τους αναλυτές του κλάδου και πρώην υπαλλήλους να ανησυχούν πολύ για το μέλλον του Firefox.
Για χρόνια, ήταν η καλύτερη εναλλακτική για τη διατήρηση ελέγχου στον Google Chrome. Από την κυκλοφορία του το 2008, ο Chrome έχει γίνει συνώνυμο του ιστού: χρησιμοποιείται από περίπου το 65% όλων των χρηστών στο διαδίκτυο.
“Ο Chrome κέρδισε τον πόλεμο του προγράμματος περιήγησης για επιτραπέζιους υπολογιστές” αναφέρει ένα πρώην μέλος του προσωπικού του Firefox, που εργαζόταν στην ανάπτυξη προγραμμάτων περιήγησης στη Mozilla, αλλά δεν θέλει να κατονομαστεί, καθώς εξακολουθεί να εργάζεται στον κλάδο. Οι ελπίδες του για μια αναβίωση του Firefox δεν είναι μεγάλες.
“Δεν είναι πολύ λογικό για τον Firefox να περιμένει να κερδίσει ξανά.”
Ένας άλλος πρώην υπάλληλος της Mozilla, ο οποίος επίσης ζήτησε να μην κατονομαστεί λόγω του φόβου των επιπτώσεων στην σταδιοδρομία του, λέει:
“Απλώς θα πρέπει να αποδεχτούν την πραγματικότητα ότι ο Firefox δεν πρόκειται να γεννηθεί από τις στάχτες του”.
Η Mozilla και η Google έχουν μια περίπλοκη σχέση.
Αν και είναι ανταγωνιστές, είναι και επιχειρηματικοί εταίροι. Κάθε χρόνο η Google καταβάλλει στη Mozilla εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε δικαιώματα (οι αναφορές λένε ότι το ποσό αυτό κυμαίνεται επί του παρόντος στα 400 εκατομμύρια δολάρια ετησίως) για να χρησιμοποιεί η μηχανή αναζήτησής της σαν προεπιλεγμένη στον Firefox.
Στα οικονομικά αποτελέσματα του 2020, η Mozilla ανέφερε τα συνολικά της έσοδα 496 εκατομμύρια δολάρια, και τα δικαιώματα από συμφωνίες αναζήτησης ανέρχονται στα 441 εκατομμύρια δολάρια. Ο Firefox έχει κι άλλους συνεργάτες για μηχανές αναζήτησης, όπως το Yandex Search στη Ρωσία.
Η συμφωνία Google-Mozilla ανανεώθηκε τελευταία φορά το 2020 και θα λήξει το 2023. Τα στατιστικά δείχνουν ότι το μερίδιο αγοράς του Firefox μειώθηκε περίπου 1% κατά τη διάρκεια αυτής της συμφωνίας. Τα στοιχεία της εταιρείας δείχνουν ότι οι μηνιαίοι ενεργοί χρήστες της έχουν παραμείνει σταθεροί στα περίπου 215 εκατομμύρια. Όμως δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η Google θα ανανεώσει την συμφωνία με τα ίδια χρήματα.
Ωστόσο, η Mozilla και ο Firefox αναγνωρίζουν ότι για το μακροπρόθεσμο μέλλον τους θα πρέπει να διαφοροποιήσουν τους τρόπους με τους οποίους κερδίζουν χρήματα.
Αυτές οι προσπάθειες αυξήθηκαν από το 2019, με την υπηρεσία read-it-later Pocket, η οποία συμπεριλαμβάνει και μια συνδρομητική υπηρεσία επί πληρωμή. Έχει κυκλοφορήσει και δύο παρόμοια προϊόντα τύπου VPN. Ωστόσο η εταιρεία προωθεί όλο περισσότερο την διαφήμιση, τοποθετώντας διαφημίσεις στις νέες καρτέλες που ανοίγουν στο πρόγραμμα περιήγησης Firefox.
Τα συνδυασμένα έσοδα από συνδρομές και διαφημίσεις της Mozilla αυξήθηκαν από τα 14 εκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2019 στα 24 εκατομμύρια δολάρια το 2020 και η εταιρεία αναφέρει ότι περιμένει αύξηση στα οικονομικά αποτελέσματα του 2021.
Ναι η ανεξαρτησία από την Google είναι το κλειδί για τη δημιουργία ενός πιο σωστού και πιο υγιεινού επιχειρηματικού μοντέλου.
Ωστόσο, ορισμένα από αυτά τα νέα στοιχήματα δεν φαίνεται να λειτουργούν και έρχονται και σε αντίθεση με τους ευρύτερους στόχους απορρήτου του Firefox. Μια κρυπτογραφημένη υπηρεσία κοινής χρήσης αρχείων τερματίστηκε αφού χρησιμοποιήθηκε για τη διάδοση κακόβουλου λογισμικού. Τα τηλέφωνα Firefox OS από τα μέσα της δεκαετίας του 2010, δεν προχώρησαν.
Η πίεση για την ανεύρεση νέων εσόδων έρχεται σε μια στιγμή που ο Firefox αντιμετωπίζει όλο και περισσότερο ανταγωνισμό από άλλα προγράμματα περιήγησης.
Οι browsers Firefox, DuckDuckGo, Brave, Vivaldi και Safari συμμετέχουν στο Tor (που θεωρείται μια επιλογή που διαφυλάσσει το απόρρητο) για τον αποκλεισμό της παρακολούθησης.
Ωστόσο υπάρχουν πολλές λειτουργίες απορρήτου που δεν είναι ενεργοποιημένες από προεπιλογή, κάτι που δεν είναι καλό, αλλά τουλάχιστον σας δίνει την ευκαιρία να τις ενεργοποιήσετε εάν πιστεύετε ότι τις χρειάζεστε.
Πρώην υπάλληλοι του Firefox λένε ότι η Mozilla θα πρέπει να τηρήσει μια ξεχωριστή στρατηγική για το πρόγραμμα περιήγησής της.
“Είναι βασικά ένα πιο βελτιστοποιημένο πρόγραμμα περιήγησης απορρήτου, αλλά ταυτόχρονα προσπαθούν να το αξιοποιήσουν περισσότερο και να αποσπάσουν έσοδα πηγαίνοντας προς διαφορετικές κατευθύνσεις”, αναφέρει ένας πρώην υπάλληλος, αναφερόμενος φυσικά στις διαφημίσεις σαν ένα παράδειγμα αντικρουόμενων προτεραιοτήτων.
“Αν χαθούν οι χρήστες δύσκολα θα επιστρέφουν μέχρι να υπάρξει ένας επιτακτικός λόγος και ποιος θα ήταν αυτός ο επιτακτικός λόγος;” λέει ο Bart Willemsen, αντιπρόεδρος αναλυτής της Gartner.
Για την Deckelmann, το σημαντικό είναι να γίνει ο Firefox πιο εξατομικευμένος. Αναφέρει ότι ο Firefox θα συνεχίσει να αναζητά τρόπους για να συνεχίσει να εξατομικεύει την online περιήγηση των ανθρώπων.
“Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό που θα προκύψει θα είναι αυτό που περιμένουν οι άνθρωποι από ένα πρόγραμμα περιήγησης, αλλά η πρόθεση είναι να βάζουμε πάντα πρώτα τους ανθρώπους”.
Αυτή την εβδομάδα, ο Firefox ανακοίνωσε μια συνεργασία με τη Disney για μια νέα ταινία της Pixar, που περιλαμβάνει την αλλαγή του χρώματος του προγράμματος περιήγησης και διαφημίσεις που θα επιτρέπουν στο κοινό κερδίζει συνδρομές στο Disney+.
Δεν γνωρίζουμε βέβαια αν η Deckelmann εννοούσε αυτού του είδους την εξατομίκευση του Firefox, ,αλλά βλέπουμε σίγουρα τους περίεργους δρόμους που μπορεί να οδηγήσει η αναζήτησή εσόδων.
Η Deckelmann αναφέρει ότι ο Firefox δεν χρειάζεται να είναι τόσο μεγάλος όσο τον Chrome ή τον Safari της Apple, για να πετύχει.
“Το μόνο που θέλουμε πραγματικά είναι να είμαστε μια βιώσιμη επιλογή. Επειδή πιστεύουμε ότι ένα καλύτερο Διαδίκτυο χρειάζεται διαφορετικές επιλογές.”
Παρά τις αστοχίες του, η χρήση του Firefox εξακολουθεί να έχει νόημα. Η Mozilla πιέζει τις εταιρείες να είναι πιο ιδιωτικές και το προϊόν της είναι διαφορετικό στον πυρήνα του.
Η αγορά του προγράμματος περιήγησης κυριαρχείται από εφαρμογές που έχουν σαν βάση τον κώδικα του Chromium της Google. Το πρόγραμμα περιήγησης Edge της Microsoft, ο Brave, ο Vivaldi και η Opera χρησιμοποιούν προσαρμοσμένες εκδόσεις του Chromium. Η Apple κάνει τους προγραμματιστές να χρησιμοποιούν τη μηχανή του προγράμματος περιήγησης WebKit στο iOS. Έτσι η μηχανή του προγράμματος περιήγησης Gecko του Firefox είναι η μόνη εναλλακτική που υπάρχει.
“Αυτή η αγορά χρειάζεται ποικιλία”, αναφέρει ο Willemsen. Εάν η χρήση του Firefox μειωθεί περαιτέρω, θα υπάρχει λιγότερος ανταγωνισμός για το Chrome.
“Χρειαζόμαστε αυτή τη διαφορά για τα ανοιχτά πρότυπα Διαδικτύου, και για την αποτροπή των μονοπωλίων”, αναφέρει ο Willemsen. Άλλοι συμφωνούν.
Το κόλπο είναι να βρεις τον τρόπο να το επιτύχεις.
- Δημοσιεύτηκε στο wired.com.
