Υπάρχουν πολλοί τύποι διακομιστών, όπως διακομιστές ιστού, διακομιστές αλληλογραφίας, διακομιστές DNS κλπ. Πως ξεχωρίζουν μεταξύ τους και τι δουλειά κάνει ο καθένας;
Ζούμε πλέον σε μία εποχή διακίνησης τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων με δισεκατομμύρια servers που είναι όλοι συνδεδεμένοι μεταξύ τους μέσω αυτού που ονομάζουμε διαδίκτυο.
Η τεχνολογία της πληροφορίας έχει κάνει άλματα μέσα στα τελευταία 20 χρόνια και μέσω των δικτύων μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία και προπαντός υπηρεσία.
Για την υποστήριξη αυτών των υπηρεσιών, απαιτούνται ισχυρά μηχανήματα που ονομάζουμε διακομιστές ή servers στην Αγγλική ορολογία.
Τι είναι ο διακομιστής;
Ο διακομιστής μπορεί να θεωρηθεί ως υπολογιστής υψηλής απόδοσης που είναι εξοπλισμένος με εφαρμογές που εξυπηρετεί πόρους σε άλλα συστήματα που είναι συνδεδεμένα σε αυτόν.
Ως υλικό μπορεί να είναι ένα ολόκληρο φυσικό σύστημα υπολογιστών ή μέρος αυτού ως μια εικονική μηχανή. Οι διακομιστές μαζί με το λογισμικό τους, δεν είναι μηχανήματα που κάνουν τα πάντα. Έχουν σχεδιαστεί για την παροχή συγκεκριμένων εργασιών για χρήστες και πελάτες.
Ως φυσικά μηχανήματα διαθέτουν CPU, RAM, μητρική, GPU, δίσκους αποθήκευσης και σύνδεση δικτύου. Έχουν όμως κάποια χαρακτηριστικά που τα καθιστά αρκετά πιο δυνατά από ένα τυπικό υπολογιστή και συνάμα να μπορούν να εργάζονται 24 ώρες το 24ωρο για 365 ημέρες τον χρόνο αδιάκοπτα και χωρίς καμία δυσλειτουργία, ακόμα και σε βλάβη.
Για παράδειγμα, ένας διακομιστής συνήθως είναι εξοπλισμένος με τον ταχύτερο διαθέσιμο επεξεργαστή, πολλαπλές GPU, μεγάλη χωρητικότητα αποθήκευσης με ανθεκτικότητα στον χρόνο, τεράστια μνήμη, διπλά τροφοδοτικά, διπλές παροχές ηλεκτρικής ενέργειας, διάφορες λύσεις ψύξης για την αποφυγή υπερθέρμανσης του διακομιστή, διπλές κάρτες δικτύου κλπ. Κανένας προσωπικός υπολογιστής δεν θα τα απαιτούσε όλα αυτά. Ας τον δούμε λίγο πιο αναλυτικά.
Πώς λειτουργεί ένας διακομιστής;
Αν και τα διάφορα είδη διακομιστών μπορεί να έχουν μεγάλες διαφορές υπάρχουν μερικά κοινά πράγματα που παραμένουν θεμελιώδη για κάθε διακομιστή, τα οποία βοηθούν επίσης στην περιγραφή του τρόπου λειτουργίας του.
Έτσι σε κάθε διακομιστή θα συναντήσετε το λειτουργικό του σύστημα και το (τα) λογισμικό (ά) του, όπως ακριβώς και στους προσωπικούς υπολογιστές.
Το λειτουργικό του σύστημα δεν είναι το ίδιο με αυτό που έχετε τώρα στον υπολογιστή σας, αν και μπορεί να βασίζεται τόσο στα Windows όσο και στα Linux. Οι Server με Linux έχουν το μερίδιο αγοράς, καθώς αρκετές εκδόσεις Linux διατίθενται δωρεάν. Αναμφίβολα, το Ubuntu για διακομιστές είναι η πιο κυρίαρχη διανομή Linux.
Στη συνέχεια, πάνω από ένα λειτουργικό σύστημα εγκαθίσταται μια εφαρμογή λογισμικού που καθορίζει τον τύπο του διακομιστή. Το λογισμικό μπορεί να είναι ένα πρόγραμμα αποθήκευσης πολυμέσων, ένα περιβάλλον φιλοξενίας (όπως το docker) ή ένας διαχειριστής αρχείων.
Οι διαχειριστές αυτών των συστημάτων (administators) ρυθμίζουν τις παραμέτρους του διακομιστή ώστε να συμπεριφέρεται με τον τρόπο που είναι σχεδιασμένος. Για παράδειγμα, θα έχει κανόνες τείχους προστασίας, προγράμματα δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας/ανάκτησης και άλλες διαφορετικές προστασίες για να διατηρεί τα δεδομένα ασφαλή, ανεξάρτητα από το σκοπό.
Μόλις διαμορφωθούν αυτά τα βασικά στοιχεία, ένας διακομιστής είναι έτοιμος για παραγωγή. Όμως για να μπορέσει να προσφέρει απομακρυσμένες υπηρεσίες χρειάζεται τουλάχιστον δύο γρήγορες συνδέσεις στο διαδίκτυο για αξιόπιστη μεταφορά δεδομένων. Θυμηθείτε ότι ο server κάποια στοιχειώδη υλικά τα έχει διπλά ώστε να μην “πέσει” ποτέ.
Τέλος θα απαιτηθεί ένα λογισμικό παρακολούθησης για την 24ωρη επιτήρησή του.
Έχουμε μετρήσει ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά δεκαοκτώ τύπους servers και πιθανά ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στο μέλλον όσο οι υπηρεσίες του διαδικτύου αυξάνονται και η τεχνολογία αναπτύσσεται. Πάμε να τους δούμε και πως αυτοί ξεχωρίζουν μεταξύ τους.
1. Διακομιστής Ιστού
Ένας διακομιστής ιστού (Web server) είναι κατασκευασμένος για να εξυπηρετεί ιστοσελίδες, για την εμφάνιση πληροφοριών και πολυμέσων και την παροχή διαφόρων τύπων πόρων.
Ορισμένοι διακομιστές ιστού μπορούν να φιλοξενήσουν πολλούς ιστότοπους, ενώ άλλοι θα μπορούσαν να είναι αφιερωμένοι στη φιλοξενία μόνο ενός.
Για παράδειγμα, αυτή η ιστοσελίδα (iGuru.gr) εκτελείται από έναν διακομιστή ιστού, ο οποίος επιτρέπει σε όλους να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο.
Συνήθως έχουν εγκατεστημένα λογισμικά που απαιτούνται για την παρουσίαση μίας ιστοσελίδας, όπως http servers, βάσεις δεδομένων, γλωσσών όπως php, javascript κλπ.
2. Διακομιστής αλληλογραφίας
Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που στέλνετε μέσω παρόχων υπηρεσιών αλληλογραφίας όπως το Gmail, το Proton, το Outlook κ.λπ., περνούν από τους διακομιστές αλληλογραφίας (Mail servers) για να καταστεί δυνατή η επικοινωνία μέσω αυτών των πλατφορμών.
Μπορεί να έχετε ακούσει για το Πρωτόκολλο Πρόσβασης Μηνυμάτων Διαδικτύου (IMAP) ή το POP, τα οποία σχετίζονται με τους διακομιστές αλληλογραφίας που σας επιτρέπουν να λαμβάνετε και να στέλνετε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μέσω του προγράμματος client που διαθέτετε.
Οι περισσότεροι βασίζονται σε υπάρχοντες διακομιστές email που διατηρούνται από τις εταιρείες που προσφέρουν τις υπηρεσίες. Ωστόσο, μπορείτε να επιλέξετε να χρησιμοποιήσετε πλατφόρμες διακομιστών email που θα φιλοξενηθούν στον δικό σας server και έτσι να αναλάβετε τον έλεγχο ολόκληρης της διαδικασίας και να βελτιώσετε το απόρρητο και την ασφάλεια στην αλληλογραφία σας.
3. Διακομιστής DNS
Ένας διακομιστής DNS (DNS server) είναι υπεύθυνος για τη μετάφραση και εύρεση των διευθύνσεων IP του ονόματος ιστότοπου που εισάγετε στη γραμμή διευθύνσεων ενός προγράμματος περιήγησης ιστού.
Χωρίς ονόματα των ιστοτόπων θα ήταν αδύνατον να θυμάστε διευθύνσεις IP ώστε να συνδεθείτε με κάποιον ιστότοπο.
Οι περισσότεροι χρήστες έχουν αφήσει τον ISP (τον πάροχο τους στο διαδίκτυο) να “μεταφράζει” με τον δικό του DNS server τα ονόματα που πληκτρολογείτε. Όμως ο κάθε πάροχος είναι υποχρεωμένος και ακολουθεί τις εντολές της κυβέρνησης της χώρας του, οπότε ορισμένοι ιστότοποι πιθανά δεν θα είναι διαθέσιμοι για εσάς, λόγω είτε λογοκρισίας, είτε αστυνομικής επιβολής.
Εκτός και αν αλλάξετε το DNS διακομιστή που θέλετε να συνδέεστε.
4. Διακομιστής FTP
Ένας διακομιστής FTP (FTP server) επιτρέπει την κοινή χρήση αρχείων μεταξύ υπολογιστών. Μπορείτε να έχετε έναν ιδιωτικό διακομιστή FTP στον οποίο μπορείτε να έχετε πρόσβαση μέσω του δικτύου σας ή μια δημόσια προσβάσιμη πύλη όπου μπορείτε να επιτρέψετε στους επισκέπτες να κατεβάσουν ή να ανεβάσουν πράγματα.
Χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε προγράμματα FTP-client, όπως το FileZilla, FTPRush κλπ, στις περισσότερες περιπτώσεις για πρόσβαση και μεταφορά αρχείων (αν δεν είναι προσβάσιμο μέσω μιας δημόσιας ιστοσελίδας).
Οι διακομιστές αυτοί έχουν κατηγορηθεί για παράνομη διακίνηση λογισμικού και κάθε είδους αρχείων (applications, games, video, mp3, κλπ). Η scene διακινεί παράνομα λογισμικό χωρίς ο χρήστης να πληρώσει το κατάλληλο χρηματικό αντίτιμο, μέσα από ιδιωτικούς ftp servers.
5. Διακομιστής μεσολάβησης
Όπως υποδηλώνει το όνομα, ο διακομιστής μεσολάβησης (Proxy Server) λειτουργεί ως εναλλακτικός διακομιστής για την παροχή ιδιωτικών, ασφαλών και ανώνυμων συνδέσεων.
Μπορείτε να περιηγηθείτε στο διαδίκτυο όπως κάνετε συνήθως, με έναν διακομιστή μεσολάβησης ως γέφυρα μεταξύ εσάς και του διαδικτύου.
Ορισμένοι διακομιστές μεσολάβησης στοχεύουν στην παροχή καλύτερης απόδοσης, ενώ ορισμένοι παρέχουν ιδιωτικότητα.
Υπάρχουν διακομιστές μεσολάβησης που χρησιμοποιούνται από άλλους servers, ως προστασία του πραγματικού διακομιστή που φιλοξενεί ένα ιστότοπο ή μία υπηρεσία, όπως οι Cloudflare, Imperva (πρώην Incapsula) κλπ.
6. Διακομιστής προέλευσης
Η έννοια του διακομιστή προέλευσης (Origin server) αναφέρετε όταν μιλάμε για το Δίκτυο Παράδοσης Περιεχομένου (CDN = Content Delivery Network).
Ένας Origin server έχει δημιουργηθεί για να χειρίζεται εισερχόμενα αιτήματα σύνδεσης και έχει αποθηκευμένες ορισμένες σημαντικές βάσεις δεδομένων επάνω του.
Όταν ένας χρήστης ζητά ένα αρχείο HTML ή οποιοδήποτε αρχείο πολυμέσων, τα δεδομένα προέρχονται από έναν διακομιστή προέλευσης. Ένας διακομιστής προέλευσης είναι ένας υπολογιστής που περιμένει τα εισερχόμενα αιτήματα από επισκέπτες του ιστού και ανταποκρίνεται σε αυτά.
7. Διακομιστής αιχμής
Οι διακομιστές αιχμής (Edge server) τοποθετούνται σε σημαντικές διασταυρώσεις μεταξύ μεγάλων παρόχων διαδικτύου, σε τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να παρέχεται περιεχόμενο όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Ένας διακομιστής αιχμής είναι ειδικά σχεδιασμένος για να επεξεργάζεται γρήγορα αιτήματα. Τοποθετώντας διακομιστές αιχμής σε στρατηγικά σημεία στο διαδίκτυο, ένα CDN είναι σε θέση να μειώσει τον χρόνο που χρειάζεται για να φτάσει σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία στο διαδίκτυο.
Είναι σύνηθες να βλέπουμε τους διακομιστές origin να τοποθετούνται παράλληλα με τους διακομιστές edge. Αυτό συμβαίνει επειδή συνεργάζονται τις περισσότερες φορές. Οι διακομιστές αιχμής αποθηκεύουν cache περιεχόμενο (προσωρινή μνήμη) προκειμένου να αφαιρέσουν το φορτίο ενός ή περισσότερων διακομιστών προέλευσης.
8. Διακομιστής αρχείων
Ένας διακομιστής αρχείων (File server) είναι τοπικός και είναι προσβάσιμος μόνο μέσα από ένα εσωτερικό δίκτυο μιας επιχείρησης ή οργανισμού.
Αυτά είναι σαν κοινόχρηστες μονάδες αποθήκευσης συνδεδεμένες σε ένα κλειστό δίκτυο. Επομένως, δεν συνδέονται στο διαδίκτυο, αλλά αν χρειαστεί είναι καλύτερα να γίνεται μόνο μέσω tunnels.
Τα NAS εργάζονται σαν μικροί file servers με περιορισμένες δυνατότητες.
9. Διακομιστής βάσης δεδομένων
Πρόκειται για ένας διακομιστή που τροφοδοτείται από μια εφαρμογή προσαρμοσμένη για αποθήκευση και διαχείριση βάσεων δεδομένων.
Ένας διακομιστής βάσης δεδομένων (Database server) τείνει να είναι εξοπλισμένος με όλα τα είδη τεχνολογιών για να διατηρεί τα δεδομένα ασφαλή, να διευκολύνει τους χρήστες να τα διαχειρίζονται και να διασφαλίζει ότι η βάση δεδομένων είναι προσβάσιμη όταν χρειάζεται.
Κάποιος μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν διακομιστή βάσης δεδομένων για να αποθηκεύσει αρχεία καταγραφής, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή οτιδήποτε άλλο υποστηρίζεται από το εγκατεστημένο λογισμικό βάσης δεδομένων.
10. Διακομιστής παιχνιδιών
Ένας διακομιστής παιχνιδιών (Gaming Server) είναι προσαρμοσμένος για να εξυπηρετεί αιτήματα σύνδεσης πολλών παικτών σε ένα παιχνίδι. Επίσημα, τα παιχνίδια για πολλούς παίκτες διαθέτουν ήδη διακομιστές παιχνιδιών που επιτρέπουν στους χρήστες να παίζουν online με τους φίλους τους και με χρήστες σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, υπάρχουν επίσης υπηρεσίες τρίτων που σας επιτρέπουν να αναπτύξετε διακομιστές παιχνιδιών, μαζί με κάποιες δικές σας προσαρμογές.
Οι διακομιστές παιχνιδιών είναι μία καλή επιλογή σε σχέση με την εγκατάστασή του στο τοπικό υπολογιστή σας, όταν παίζετε ένα βαρύ παιχνίδι, όπως το World of Warcraft.
11. Διακομιστής εφαρμογών
Ένας διακομιστής εφαρμογών (Application server) είναι ένας διακομιστής που έχει δημιουργηθεί για να εκτελεί μια εφαρμογή ιστού χωρίς να απαιτείται από τον χρήστη να την εγκαταστήσει στον υπολογιστή του.
Υπηρεσίες όπως το Canva.com εκτελούνται σε διακομιστή εφαρμογών, όπου έχετε πρόσβαση στην εφαρμογή μέσω του προγράμματος περιήγησής σας.
12. Διακομιστής εκτύπωσης
Ο διακομιστής εκτύπωσης (Print server) είναι ένας server συνδεδεμένος με πολλούς εκτυπωτές σε ένα εσωτερικό δίκτυο.
Δεν χρειάζεστε να έχετε ένα εκτυπωτή συνδεδεμένο απευθείας στον υπολογιστή σας. Μπορείτε να τον δείτε μέσω του print server και ας βρίσκεται σε μια κεντρική τοποθεσία ή οπουδήποτε αλλού στο δίκτυό σας.
13. Διακομιστής NTP
Οι διακομιστές NTP (NTP server) είναι οι πιο απλοί servers που η δουλειά τους είναι να βοηθούν στο συγχρονισμό των ρολογιών μέσω του διαδικτύου. Το NTP σημαίνει Network Time Protocol.
Οι servers αυτοί ήταν χρήσιμοι όταν τα λειτουργικά συστήματα δεν είχαν προεπιλεγμένους διακομιστές ώρας. Παρόλα αυτά μπορείτε ακόμα και σήμερα να διαμορφώσετε το σύστημά σας ώστε να χρησιμοποιεί έναν διακομιστή ώρας της επιλογής σας.
Φυσικά η υπηρεσία αυτή δεν έχει ενδιαφέρον στους απλούς χρήστες παρά μόνο σε οργανισμούς που ο ακριβής χρόνος έχει ιδιαίτερη σημασία (τράπεζες, χρηματιστήριο κλπ).
14. Διακομιστής RADIUS
Ένας διακομιστής RADIUS (Remote Authentication Dial-In User Service) σάς επιτρέπει να διαχειρίζεστε απομακρυσμένα προφίλ χρηστών και πολιτικές πρόσβασης δικτύου μεταξύ τους.
Ο διακομιστής αυτός εξουσιοδοτεί αιτήματα σύνδεσης από απομακρυσμένους χρήστες που προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ένα δίκτυο.
15. Διακομιστής DHCP
Ο διακομιστής DHCP (DHCP server) είναι μια από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες μεταξύ των ISP. Εάν έχετε ποτέ ρυθμίσει έναν router, μπορεί να το γνωρίζετε ήδη.
Ένα DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) διαχειρίζεται διευθύνσεις IP, πύλες και άλλες βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός δικτύου.
Καθιστά απρόσκοπτη τη σύνδεση των υπολογιστών σε διάφορες συσκευές ή δρομολογητές χωρίς να χρειάζεται να τις διαμορφώνετε χειροκίνητα κάθε φορά που δημιουργείται μια νέα σύνδεση.
16. Διακομιστής πολυμέσων
Όπως υποδηλώνει το όνομα, ένας διακομιστής πολυμέσων (Media server) έχει ρυθμιστεί να προβάλλει περιεχόμενο πολυμέσων σε συνδεδεμένες συσκευές.
Συνήθως τροφοδοτείται από μια εφαρμογή διακομιστή πολυμέσων, η οποία παρέχει μια διεπαφή ή τη δυνατότητα απομακρυσμένης πρόσβασης σε μια βιβλιοθήκη πολυμέσων. Με τη βοήθεια ενός διακομιστή πολυμέσων μπορείτε να δημιουργήσετε ένα προσωπικό δίκτυο ροής από τη συλλογή πολυμέσων σας.
17. Διακομιστής αντιγράφων ασφαλείας
Ένας διακομιστής αντιγράφων ασφαλείας (Backup server) είναι ειδικά διαμορφωμένος για να αποθηκεύει αντίγραφα ασφαλείας, να τα οργανώνει και να τα διατηρεί ασφαλή. Αυτοί μπορεί να είναι απομακρυσμένοι ή τοπικοί διακομιστές.
Κάθε φορά που απαιτείται επαναφορά αρχείων, τα αρχεία αυτά ανακτώνται από τον διακομιστή αντιγράφων ασφαλείας.
18. Διακομιστής VoIP
Ένας διακομιστής VoIP (VoIP-server) σάς δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνείτε μέσω διαδικτύου όπως μια παραδοσιακή κλήση προς ένα τηλέφωνο.
Σε ένα τηλέφωνο VoIP το αίτημα κλήσης περνά μέσω του διαδικτύου και φτάνει στο τηλέφωνο του ατόμου που επιθυμείτε, είτε αυτό είναι σταθερό ή κινητό ή VoIP. Με λίγα λόγια έχετε ένα αριθμό τηλεφώνου που μπορεί να δουλέψει μέσω software και να επικοινωνήσει με κάθε είδους τηλεφώνου.
Έρχεται με πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με μια παραδοσιακή κλήση κινητής τηλεφωνίας, όπως η δυνατότητα επιλογής τοποθεσίας της επιλογής σας, οικονομικές διεθνείς κλήσεις και πολλά άλλα.
Συμπερασματικά
Οι διακομιστές είναι ειδικοί υπολογιστές, διαμορφωμένοι κατάλληλα ώστε να παρέχουν εύκολα και γρήγορα συγκεκριμένες υπηρεσίες. Μπορεί να είναι ένα ολόκληρο μηχάνημα (deticated), μία συστοιχία μηχανημάτων ή ένα μέρος ενός μηχανήματος με την μορφή cloud ή virtual.
Για να διαχειριστείτε έναν διακομιστή, χρειάζεστε καλή τεχνική εξειδίκευση. Ως ιδιαίτερο μηχάνημα απαιτεί τακτικούς ελέγχους, εργαλεία παρακολούθησης, δοκιμές πριν την ενημέρωση ενός λογισμικού, πλήρη προστασία από επιθέσεις, και προπαντός αντίγραφα ασφαλείας.
